Қоғам • 06 Ақпан, 2025
«Жана жыл құтты болсын!», деді дап-дардай танысым «ң»-сыз тілек айтып. Оның сөзіндегі «ң» дыбысын баяу есіп тұрған жел жұтқан жоқ. Табиғатынан солай сөйлей ме, әлде аралас тілдің құрбаны ма, ол жағы беймәлім. Осылай әркімнің аузынан «ң» дыбысын іздеп сабылсаңыз, бірталай жерге барып, аялдарымыз да шындық. Сөйтсек, қазір мектептегі оқушыларымыздың көбі «ң»-сыз өмір сүріп келе жатыр екен. Оларға «ң»-ың қайда дейтін мұғалімдер бар ма, жоқ па, ол да белгісіз. Ал бар болса, бір әріп үшін күрес жүріп жатқаны сөзсіз.
Қоғам • 06 Ақпан, 2025
Қазақ қаламгерлерін бағалаған АҚШ профессоры
Там-тұмдап болса да, шетел асып, аударма арқылы өзге оқырманға жетіп жатқан әдеби шығармаларымыз баршылық. Соның бірі – Әбіш Кекілбайұлының «Аңыздың ақыры» романы. Бұл роман 2016 жылы Қазақ ПЕН-клубының жетекшілігімен Нью-Йорктегі «Metropolitan Classics» баспасынан жарық көрген. Бірде осы романды АҚШ-тың Джордж Вашингтон университетінің профессоры, қоғамтанушы ғалым Кристофер Кожм мырзаға беріп, оқып шығуын өтіндім.
Сұхбат • 05 Ақпан, 2025
Роберт Киндлер, неміс ғалымы: Тарихшы өз зерттеуіне адал болуға тиіс
Неміс ғалымы Роберт Киндлердің «Сталиндік көшпелілер» кітабы – зерттеушінің санжылдық ізденісінің жемісі. Аталған кітапты қазақ тіліне жазушы Өтен Ахмет аударып, «Фолиант» баспасынан жарық көрді. Ұлтымыздың 1917–1950 жылдар аралығындағы қоғамдық жағдайын баян ететін ғылыми еңбекті жарыққа шығару үшін ғалым Қазақстан мен Ресейдің, басқа да елдердің архивіне барып, тың деректер жинапты. Біз автормен шағын сұхбат құрған едік.
Пікір • 04 Ақпан, 2025
Бір сәт терезе сыртындағы ағаштарға көз салыңызшы, олар да жалғыздықтан жабырқайтын сияқты сезіледі. Мүмкін олар өн бойынан өсіп шыққан жапырақтарды, бұтақтарына қонатын құстарды аңсайды. «Жалғыздық деген – өз-өзіңмен бетпе-бет келу», депті бір данышпан. Дұрыс та шығар. Ал бұл ұғымды рухани еркіндіктің бастауы деген түсінікпен қабылдайтындар да жоқ емес.
Ғылым • 29 Қаңтар, 2025
Ізденіс арқауы – тиімді технология
Қазір еліміздің жас ізденімпаз ғалымдары ғылым мен технологияның дамуына ілесіп, көптеген жетістікке қол жеткізіп отыр. Олар өздерінің тың идеялары мен жаңашыл жобалары арқылы түрлі салаға серпін берді. Сондықтан бүгін жастардың ғылымдағы айтарлықтай рөлі хақында айтқанымыз абзал.
Әдебиет • 28 Қаңтар, 2025
ChatGPT әдебиетке әсер ете ме?
Қалай десек те жасанды интеллект (ЖИ) біздің өмірімізге дендеп енді. Қазір ол әр салада өз рөлін белсенді атқарып отыр. Бұл құбылыстың шығармашылық үдерістегі рөлі қандай, оны қаламгерлер пайдаланып жатыр ма деген сұрақтардың тууы заңдылық. Мүмкін сіз естіген де шығарсыз, жапон жазушысы Ри Кудан «Токио мұнарасы» атты романын жазу барысында ЖИ қосымшасын еркін пайдаланыпты. Осы романы арқылы 170-Акутагава әдеби сыйлығын жеңіп алды. Біз білмейтін қаншама қаламгер ChatGPT арқылы шығарма жазып жатқанын бір Құдай біледі. Әлгіндегі ақпаратты естіген соң, маған жасанды интеллектінің әдебиетке әсері туралы әлем қаламгерлерімен пікірлесу идеясы келді. Бұл тақырыпта неміс қаламгері Артур Вайгандт, мысыр жазушысы Моан Шалабия, қытай ақыны Сао Шүй, қазақ жазушысы Зәуре Төрехан және қырғыз ақыны Ұлықбек Өмекеев өз ойларын айтты.
Ғылым • 24 Қаңтар, 2025
Шетелдегі ғылыми тағылымдама: нәтижесі қандай?
Еліміздің білім брендіне айналған «Болашақ» бағдарламасының «500 ғалым» жобасымен жыл сайын көптеген ізденуші шетелдің маңдай алды оқу орындарында білім алып, ғылыми тағылымдамадан өтіп жатыр. Олардың шетелдегі білім сапары қалай болғаны, не үйреніп, нелерді түйгені және алған білімін елге қайтып келген соң, өз саласында қалай пайдаланатыны талайды қызықтыратыны сөзсіз. Осыған орай АҚШ-тың Джордж Вашингтон университетінде білім алып жатқан Айнұр Сләмғажы, Ұлыбританияның «King’s College»-інде ғылыми тағылымдамадан өткен Бейімбет Дәрібаев, Калифорния университетінде оқыған Шырын Қадылқызы, Бэйлор университетінде оқыған Достілек Дәуітбекті сөзге тартқан едік.
Сұхбат • 24 Қаңтар, 2025
«Ақмарал» – қайсар рухты әйел туралы шығарма
Жақында «Regal House Publishing» баспасынан америкалық жазушы Джудит Линбергтің «Ақмарал» атты романы жарыққа шықты. Ежелгі Орталық Азия алқабында өмір сүрген көшпелі тайпадан шыққан жауынгер әйелдің тағдыры суреттелген туынды қазір АҚШ-тың кітап дүкендерінде сатылып жатыр. Оқиғалары өзгеше, тақырыбы тың болғандықтан, аталған шығарма мұхитттың ар жағындағы әдеби сыншылардың да назарын аударыпты. Елдің ерекше ықыласына бөленген шығарма авторымен «Ақмарал» романы хақында еркін сұхбаттасқан едік.
Өнер • 24 Қаңтар, 2025
Рим Папасы риза болған қазақ музыканты
Музыка әлеміндегі хас таланттар көп өтпей-ақ биік белесті бағындырары анық. Олар ұлттық мәдениетімізді әлемдік деңгейде танытып, талғамы жоғары көшелі көрермен жүрегінен жол табатыны сөзсіз. Соңғы уақытта отандық жас музыканттар әлемдік сахналарда үлкен жетістікке қол жеткізіп, еліміздің мәртебесін арттырып келеді.
Қоғам • 24 Қаңтар, 2025
Ұлтымыздың мәдениетін әлемге танытып жүрген Қазақстанның Халық әртісі, әнші Димаш Құдайберген өнерінің құрметіне Астанадағы №87 мектеп-гимназияда арнайы кабинет ашылды. Іс-шараға әншінің әке-шешесі Қанат және Света Айтбаевтар, мектеп оқушыларының ата-аналары, әнсүйер қауым қатысты.
