Эксклюзив
Өшпес даңқ • 08 Мамыр, 2025
Бауыржан Момышұлы Кәкімжан Қазыбаевқа неге ашуланды?
«Журналиске диплом емес, сезгіш жүрек, көргіш көз керек!» Бұл аты аңызға айналған қолбасшы, жазушы Бауыржан Момышұлының жүрек түбінен шыққан ашу-ызасы. Бұл сөздер Рейхстагқа алғаш болып жеңіс туын тіккен лейтенант Рақымжан Қошқарбаевтың есімі ел ішінде ұмыт бола бастаған тұста, ешбір журналистің бұл ерлікке үн қатпағанын көріп, төзімі таусылған сәтте айтылған, деп жазады Egemen.kz.
Өшпес даңқ • 08 Мамыр, 2025
1995 жылы Қазақстанның белгілі жазушысы әрі батыр партизаны Қасым Қайсеновке елдегі ең жоғары марапат — «Халық қаһарманы» атағы берілді. Бұл жаңалықты естігенде, темірдей төзімділігімен танылған жауынгердің көзіне жас келген еді. Ол жылады. Бірақ бұл әлсіздіктен емес, жүрегіндегі жылдар бойғы арман мен әділеттің салтанат құруынан туған көз жасы болатын, деп жазады Egemen.kz.
Қоғам • 08 Мамыр, 2025
Ажырасқандарға салық салу – шешім бе, шектеу ме
Соңғы жылдары отбасы институтының әлсіреуі мен ажырасу көрсеткішінің өсуі еліміздегі өзекті мәселеге айналып отыр. Осыған орай Мәжіліс депутаты Ардақ Назаров ажырасқан отбасыларға салық салу туралы ұсыныс айтқан болатын. Депутаттың бұл бастамасына қоғамның көзқарасын білу мақсатында Egemen.kz тілшісі елорда тұрғындарының арасында сауалнама жүргізген еді. Сауалнамаға қатысқан елордалықтардың барлығы дерлік бұл бастаманы қолдамайтындарын жеткізді.
Өшпес даңқ • 08 Мамыр, 2025
Бауыржан Момышұлы «Халық қаһарманы» ма? (мәселенің мәнісі)
«Ұлы тұлғалар» ғылыми-ғұмырнамалық сериясымен жарық көрген «Бауыржан Момышұлы» жинағында ерлігі елге аңыз болған батырдың Қызыл Армия қатарына алынып взвод, рота командирі, полк штабы басшысының көмекшісі, Қазақ әскери комиссариаты нұсқаушысы қызметтерін атқарып ысылғанын баяндайды. Ал Екінші дүниежүзілік соғыс басталғанда қолбасшы Бауыржан сол жиған тәжірибесіне сүйеніп 316 атқыштар дивизиясының (кейінірек Панфилов атындағы 8 гвардиялык дивизия) жасақталуына белсене атсалысып, осы бөлім құрамында батальон, полк командирі, кейін дивизия командирі ретінде Мәскеу тубінде, Калинин майданында ерлігімен даңқы шығады. Батыр бабамыз соғыстан кейін де он жылдай әскери қызметте болып, Ворошилов атындағы академияны, Кеңес Армиясы Бас Штабының жанындағы Жоғары әскери академияны аяқтап, осы әскери оқу орындарында генералдарға сабақ беріп, ұстаздық етеді.
Әлем • 08 Мамыр, 2025
Рим папасын сайлау қалай жүріп жатыр
Кеше кешкісін Ватикандағы Сикстин капелласында жиналған кардиналдар жаңа Рим Папасын сайлау мақсатында алғашқы дауыс беру турын өткізді. Алайда үш сағат өткен соң капелла төбесіндегі мұржадан көтерілген қара түтін – понтификтің әзірге сайланбағанын білдірді, деп жазады Egemen.kz.
Қоғам • 08 Мамыр, 2025
«Жедел жәрдем» қызметі жүйелене ме
Денсаулық сақтау министрлігі жедел медициналық қызметті ұзақ күтуге қатысты шағымдардың көбейгенін ескеріп, оның жұмысын жүйелеу үшін өзгерістер енгізді. 1 мамырдан күшіне енген жұмыс тәртібіне сай емханалардың жанындағы мобильдік бригадалар 8:00-ден 20:00-ге дейін жұмыс істейді. Ал 4-санаттағы шақыртуға мамандар 60 минут ішінде жетуі тиіс. Жеделдіктің 4-санатындағы шақырту дегеніміз не? Бұл санатқа қандай науқастар жатады? Салалық министрлік редакция жолдаған сауалдарға ресми жауап берді, деп жазады Egemen.kz.
Өшпес даңқ • 06 Мамыр, 2025
МәшҺүр Жүсіптің тұмарын тағып соғысқа аттанған жігіт жайлы аңыз
Осы әңгіменің бір үзігін бірнеше жыл бұрын кездейсоқ естіп едім. Жеңіс күні қарсаңында сол дерек ойға оралды. Анық-қанығын білмекке Мәшһүр Жүсіптің шөбересі Абай Шарапиевке хабарластық. Әулиенің тікелей ұрпағы тарихтан сыр шерткен оқиғаны баяндап берді.
Университет • 06 Мамыр, 2025
Ақтөбеде 30 жылдық тарихы бар университет жабылатын болды
Ақтөбедегі Қазақ-орыс халықаралық университеті (ҚОХУ) 2024–2025 оқу жылының соңында өз қызметін ресми түрде тоқтатады. Елімізде 31 жылдан бері студенттерге білім беріп келе жатқан іргелі оқу орнының жабылуына не себеп болды? Egemen.kz тілшісі мәселенің мән-жайын зерделеп көрді.
Әдебиет • 05 Мамыр, 2025
Біз соғысты көрген жоқпыз, бірақ...
Барлық адам баласы дүниеге бала болып келеді. Бірден ересек қалпында жаралған екі-ақ адам бар. Ол Адам ата мен Хауа ана. Аңызда түп атамыздың жілік майы толысқан жігіт бейнесінде жаралғаны айтылады. Ал Хауа болса он жеті жастағы бойжеткен. Санаға салып сараптасақ, екеуінің сәбилік кезеңі болған жоқ. Кездескен бетте екеуі жұп құрап нәсіл өрбітті. Ересек ғұмыр кешті. Бірақ, шіркін-ай, балалық шақта батпырауық ұшырып, тығылмақ ойнай алғанға не жетсін. Хош, есіркеп қайтеміз, олар не дегенмен жұмақта туды ғой. Ал соғыс дейтін «тозақта» дүниеге келген балалардың тақсыретін қалай ұғынамыз?
Жасанды интеллект • 05 Мамыр, 2025
«Түркістан сақшылары» қалай түсірілді
Жуырда түркістандық IT маманы Ғасыр Құралбайұлы жасанды интеллект арқылы жасалған алғашқы қазақ тіліндегі мультфильмді көрермен назарына ұсынды. Ол «Түркістан сақшылары» туындысын дайындау барысында ChatGPT, RunwayML, Kling Ai, Hydra AI, ElevenLabs сынды ЖИ бағдарламаларының көмегіне жүгінген. Мультфильмнің басты кейіпкерлері ретінде Ақпантер – барыс, Алтынқанат – қыран, Тасбатыр ата – ғасыр жасаған ақылгөй тасбақа бейнелері таңдалған. Толыққанды 3D форматтағы мультфильм сюжеті еліміздің рухани ордасын қасаң ой, теріс әрекеттерден қорғау төңірегінде өрбиді, деп жазады Egemen.kz.
Көрме • 05 Мамыр, 2025
Таза қанды тазылар таныстырылды
Бурабайда өткен Ұлттық құрылтайда Мемлекет басшысы қазақы тазының халықаралық деңгейде тіркелгенін атап өтіп, бұл оқиғаның ел мәдениетінде маңызды орын алатынын жеткізген болатын. Осыған орай EXPO халықаралық көрме орталығында Astana Winner 2025 халықаралық иттер көрмесі мен «Қазақы тазы – 2025» моно тұқымды иттер көрмесі өтті, деп жазады Egemen.kz.
Оқиға • 02 Мамыр, 2025
Астанада «Қазақстан – майдан арсеналы» көрмесінің ашылуы өтті
2025 жылғы 2 мамырда Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен, Қазақстан Республикасының Ұлттық музейі мен Мәкен Төрегелдин атындағы Жезді кентіндегі Тау-кен және балқыту ісі тарихы музейінің бірлескен жобасы – «Қазақстан – майдан арсеналы» атты көрменің салтанатты ашылуы өтті. Көрме Ұлттық музейдің Атриум залында ұйымдастырылып, 9 маусымға дейін жалғасады. Бұл мәдени шара – еліміздің тарихындағы маңызды белестердің бірі – Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 80 жылдығына арналған, деп хабарлайды Egemen.kz.
Сұхбат • 02 Мамыр, 2025
Алименттен қашып жүрген әкелердің бейресми табыстары тексеріледі
Осыдан бірер апта бұрын Үкімет сағатының қорытындысы бойынша Мәжіліс депутаттарының Әділет министрлігіне және тағы басқа уәкілетті органдарға жолдаған ұсыныстары қатарында ең маңыздыларының бірі – мемлекеттік алимент қорын құру туралы болғаны мәлім. Осы орайда Egemen.kz тілшісі Мәжілістің Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің Төрағасы Снежанна Имашевадан мәселенің мән-жайы туралы сұрап, сұхбаттасқан еді.
Білім • 02 Мамыр, 2025
Ғылымға шет тілін шегелеудің қажеті бар ма
Бүгінде өз саласын жақсы білсе де, ағылшын тілінен ақсап магистратура мен доктарантураға түсе алмай жүрген азаматар көп. Бұл туралы мәжіліс депутаты Асхат Аймағамбетов мәселе көтерді. Оның айтуынша, ғылым жолына түскендердің бәріне шет тілін міндеттеудің өзектілігі жойылды. Енді депутат оқуға қабылдаудың балама нұсқасын табу керектігін айтып отыр. Бұған қоғамның пікірі қандай, мамандар не дейді? Egemen.kz тілшісі зерделеп көрді.
Туризм • 02 Мамыр, 2025
Балалар ел ішінде ұшақпен тегін саяхаттай алады
2022 жылдан бастап Қазақстанда ішкі туризмді қолдау және дамыту мақсатында балалар үшін жеңілдік енгізілген. Оған сәйкес, ел ішінде саяхаттайтын 2-ден 17 жасқа дейінгі балалар ұшақпен тегін қатынай алады. Бұл шығындар мемлекет тарапынан өтеледі. Осы қызметті қалай алуға болады? деген сауалға Egemen.kz тілшісі жауап іздеп көрді.
Қоғам • 01 Мамыр, 2025
Ортақ Отан тоғыстырған құндылықтар
Қазақстанда Бірлік пен татулық мерекесі 1996 жылдан бері тойланып келеді. Елімізге сан тағдырмен келген өзге этнос өкілдері арамында берік ірге қалау үшін 1-мамыр мерекесі 1995 жылдың 18 қазанында тұңғыш Президенттің арнайы жарлығымен бекітілген болатын. Үш онжылдық тоғысында мемлекеттік саясат, Қазақстан халқы Ассамблеясы, қоғам қолдауы сынды үштаған талай сын шақта іргесі сөгілмей, ұлттар достығының озық үлгісін көрсетіп келеді. Ассамблеяның 30 жылдығы мен мереке аясында қазақ топырағында тату тірлік кешіп отырған этнос өкілдерімен Ортақ Отанымыз Қазақстан тоғыстырған халықтар достығының басты құндылықтары туралы сөйлестік, деп жазады Egemen.kz.
Таным • 01 Мамыр, 2025
Елімізде 130-дан астам ұлт пен ұлыс өкілдері бейбітшілік пен татулықта ғұмыр кешеді. Сол себепті 1996 жылдан бері 1 мамыр – Қазақстан халықтарының бірлігі күні тойланып келеді. Елдің тұрақтылығы мен тыныштығы татулықтан басталмақ. Ал татулық адам жүрегіндегі махаббаттың көрінісі.
Мәдениет • 01 Мамыр, 2025
Қазақ тілін жүрегімен меңгерген француз азаматы
Қазақ тілінің көркемдігі мен рухани тереңдігіне тәнті болып, оны үйренуге бел буған шетел азаматтарының саны артып келеді. Солардың бірі – Франциядан келген Абдуллах. Ол елімізге деген ықыласын спорт арқылы оятқан. Бүгінде қазақ тілін еркін меңгеріп, Қазақстанда өз кәсібін жүргізіп отыр. Біз Абдуллахпен тіл үйрену жолы, еліміздегі этносаралық қатынастар және болашаққа көзқарасы жайында сұхбаттасқан едік.
Қоғам • 30 Сәуір, 2025
«Қазпоштада» жазылушы күні өтті
Ақпарат ағынының қарқынды жылдамдығына қарамастан, баспасөздің мән-маңызы жоғалған емес. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Ana tili» газетіне берген сұхбатында: «Жазбаша мәтіндердің мән-маңызын төмендетуге болмайды. Мерзімді баспасөз бәрібір мемлекеттік саясаттан хабар беретін маңызды ақпарат көзі болып қала береді», деп шегелеп берген болатын. Осыған орай Астана қаласындағы «Қазпошта» филиалында 2025 жылдың екінші жартыжылдығына арналған жазылу науқанының басталуына байланысты «Жазылушы күні» атты іс-шара ұйымдастырылды. Жиын республикалық және өңірлік басылым өкілдерінің, жазылушылардың, пошта қызметкерлері мен елорда тұрғындарының басын біріктірді.
Әдебиет • 29 Сәуір, 2025
Күту философиясы немесе Қайсар Әлімнің жаңа романы
Күту... Өміріміздің көп бөлігі күтумен өтеді. Таңның атқанын күтесің. Кофенің қайнағанын күтесің. Жаңбырдың тоқтағанын күтесің. Махаббатыңды күтесің. Балаңды мектептен күтесің. Жұмыс күнінің аяқталғанын күтесің. Бәрін-бәрін күтесің. Ал өлім жазасына кесілген адам бір-ақ нәрсені күтеді.
Ғалам ғажаптары • 28 Сәуір, 2025
Қазіргі заманда адамның тыныштығын бұзатын факторлар аз емес, бірақ соның ішінде ерекше алаңдатарлық мәселе – ұйқы режімінің бұзылуы. Бұл көбіне әлеуметтік желілердің әсерінен болады. Адамдардың көпшілігі кешкі уақытта, тіпті түн ортасында телефонға телміріп, түрлі жаңалықтарды оқып, «Reels» қарап, хабарламаларға жауап беруді әдетке айналдырған, деп жазады Egemen.kz.
Әлем • 28 Сәуір, 2025
Ирандағы жарылыс қолдан жасалды ма
Иранның оңтүстігіндегі Бендер-Аббас қаласында орналасқан Шахид Раджаи портындағы жойқын жарылыстан кейін ел билігі дүйсенбі күнін ұлттық аза тұту күні деп жариялады. Жарылыстың салдарынан қаза тапқандар саны 40 адамға жетіп, жараланғандар саны 1 241-ге артқаны белгілі болып отыр. Жергілікті ақпарат жүйесінде апаттың Иранмен қырғиқабақ Израильдің қолымен жасалғаны туралы хабар тарап жатыр, деп жазады Egemen.kz.
Саясат • 28 Сәуір, 2025
Украина төңірегі туралы дау тағы да күн тәртібіне көтерілді. АҚШ президенті Дональд Трамптың Қырымға қатысты айтқан батыл пікірі жаһандық сарапшылардың назарын аударды. Трамптың айтуынша, Украина көшбасшысы Владимир Зеленский бейбіт келісім үшін Қырымды Ресейге беру мүмкіндігін қарастырып отырған көрінеді. Бұған дейін Киев тарапынан мұндай ұсыныстар үзілді-кесілді қабылданбағаны белгілі. Сонымен В. Зеленский «бастан құлақ садақа» деп халықтың бейбітшілігі үшін жерінен бас тартуы мүмкін бе әлде соғысты жалғастыра бермек пе? Осы мәселені әлемдік БАҚ жүйесі арқылы саралап, арнайы зерделеп көрдік.
Әлем • 25 Сәуір, 2025
Үндістан мен Пәкістан арасындағы ахуал ушығып тұр
Сейсенбі күні Пахалгам қаласында 26 турист қаза тауып, Үндістан бұл шабуылға Пәкістанды айыптады. Осы оқиғадан кейін қос мемлекет арасындағы жағдай күрт шиеленісіп, дипломатиялық және экономикалық қарым-қатынастар тоқтатылып отыр, деп жазады Egemen.kz.
Саясат • 24 Сәуір, 2025
Қытай мен АҚШ текетіресі зертханаларға қалай әсер етіп жатыр?
Соңғы жылдары әлемдік ғылым жүйесі бұрын-соңды болмаған сын-қатерлермен бетпе-бет келіп отыр. Бұл жолғы қиындықтың себебі табиғи апат немесе қаржылық дағдарыс емес, геосаяси тартыс пен сауда санкциялары. Әсіресе, Қытай мен АҚШ арасындағы кедендік баж салығының күшеюі – екі ел арасындағы ғылыми ынтымақтастықтың мазмұнына елеулі өзгеріс енгізіп жатыр.
Мың бір мысал • 23 Сәуір, 2025
Алақанымызды көкке көтеріп, құдайдан біліп-білмей жасаған күнәларымыз үшін кешу сұраймыз. Алайда хакім Лев Толстой адам өміріндегі күнәнің өзі оның болмысын ашуға үлкен себеп болатынын айтады.
Ғылым • 23 Сәуір, 2025
Жасанды интеллект: Дуэт пе, дуэль ме?
«Интеллект» және «зияткерлік мінез-құлық» ұғымдарының көпшілікпен мақұлданған толық анықтамасы әлі күнге дейін табылған жоқ. Мұның себебі адам санасы мен оның ойлау жүйесінің асқан күрделілігінде. Әйтсе де мақсаты мен мүддесі, нәтижесі мен жемісі жете танылмаған жасанды интеллектінің кернеуін күннен күнге күшейтіп жатқанымыз жасырын емес. Мұнымыз «сонда бар, қайда екенін білмеймін, бір нәрсе алып кел, не екенін білмеймін» деген тапсырма алған ертегі кейіпкерінің әрекетіне бек ұқсас дүние.
Қоғам • 22 Сәуір, 2025
Дәстүрге айналған «Gender party» қалай пайда болған
Бүгінде әлеуметтік желілерде құрсақтағы баланың жынысын анықтау бақытымен бөлісудің ерекше түрі «Gender party» миллиондаған қаралым мен мыңдаған пікір жинап, заманауи дәстүрге айналып үлгерді. Алайда оның қалай және қашан пайда болғанын бірі білсе, енді бірі білмейді, деп жазады Egemen.kz.
Әлем • 22 Сәуір, 2025
Христиан қауымының ұлық мейрамы – Пасхадан кейін, 21 сәуірде 89 жасқа қараған шағында Рим Папасы Франциск өмірден өтті. Демі үзілген дінбасының ақырғы аманаты қандай, жерлеу рәсімі қалай өткізіледі және келесі Папа қандай талаптарға сай тағайындалады? Католиктердің қалыптасқан дәстүрін зерделей отырып, осы сұрақтарға жауап іздеп көрдік.
Әдебиет • 21 Сәуір, 2025
Мұхтар Әуезов және Ленин сыйлығы
Тұп-тура алпыс алты жыл бұрын, яғни 1959 жылдың 21 сәуірінде заңғар жазушы Мұхтар Әуезовке «Абай жолы» дилогиясы үшін Ленин сыйлығы тағайындалды, деп жазады Egemen.kz.
