Алаяқтар қалай алдайды?
- Жалған видеоқоңырау мен дауыстық хабарламалар. Сізге жақыныңыз видеоқоңырау шалып, шұғыл ақша аударуды сұрайды. Оның түрі мен дауысы таныс болып көрінуі мүмкін. Бірақ шын мәнінде бұл – алаяқтар жасаған дипфейк. Қазір осы схема әлемде кең таралған. Жақынына көмектесемін деп, қаскүнемдерге ақша аударып жіберген адам көп.
- Басшылардың видеоқоңырауы. Үлкен компаниялар да алаяқтардың құрбаны болып жатыр. Көбінесе кәсіпорын қызметкерлеріне бас директордың немесе қаржы директорының дипфейк-видеосы жіберіліп, ақша аудару талап етіледі.
- Жалған сұхбаттар. Саясаткерлер, кәсіпкерлер, танымал тұлғалар дипфейк шабуылының құрбанына айналды. Бет-әлпеті мен дауысы жасанды интеллект көмегімен өзгертіліп, олардың атынан жалған ақпарат таратылады. Мұндай видеолар өте шынайы көрінетіндіктен, көпшілік алданып қалуы мүмкін.
Жалған екенін қалай білеміз?
- Көз бен мимикаға назар аударыңыз. Дипфейктерде көздің қозғалысы табиғи емес, жыпылықтау жиілігі өзгеше болады.
- Дыбысты мұқият тыңдаңыз. Дауыс дұрыс шыққанымен, ерін қозғалысы сөзбен сәйкес келмеуі мүмкін.
- Ақпарат көзін тексеріңіз. Егер видео күмәнді көрінсе, оның түпнұсқасын іздеңіз немесе тікелей сол адамнан сұраңыз.
- Арнайы тексеру құралдарын қолданыңыз. Интернетте дипфейктерді анықтайтын бағдарламалар бар.
Қалай қорғануға болады?
- Телефонмен жақыныңыз хабарласқанда бірден ақша аудармаңыз. Алдымен қайта қоңырау шалып, сұрақ қойыңыз.
- Кез келген видео немесе дауыстық хабарламаны тексеріңіз. Күмәндансаңыз, қосымша ақпарат іздеңіз.
- Жеке деректеріңізді қорғаңыз. Интернетте жеке фотоларыңызды, видеоларыңызды және дауыстық жазбаларыңызды ашық жарияламаңыз.
- Қызметкерлеріңізге ескертіңіз. Ірі компаниялар қызметкерлеріне дипфейк алаяқтығы туралы ескертуі қажет.
- Жаңа технологияларды қолданыңыз. Жасанды интеллект әзірлеушілері дипфейкті анықтайтын түрлі құралды ұсынады.
Дипфейк – тек ойын-сауық емес, адамдардың қалтасын қағып, беделін түсіретін қауіп. Бұл технологияны алаяқтар жиі пайдаланады. Сондықтан ақпаратты мұқият тексеріңіз.
