Сурет: janalyq.kz
Кез келген ұлттың тұтастығын, бірлігін, ынтымағын нығайтатын мемлекеттік саясаттың ең басты саласы – ішкі саясат. Елдің ішкі саясаты мығым болмаса, сыртқы күштердің арандатуына, ықпалына түскен халық қандай жағдайға душар болатынын тарихтан жақсы білеміз. Осы құжат Президенттің Жолдаулары мен сөйлеген сөздері, Қазақстан Республикасының 2029 жылға дейінгі ұлттық даму жоспары негізінде, Ұлттық құрылтай мүшелерінің, мемлекеттік органдардың, қоғамдық және ғылыми ұйымдардың ұсыныстарын ескере отырып әзірленіпті. Мұнда еліміздің ішкі саясатының мақсаты елді келешекте тұрақты дамыту үшін қоғамдық-саяси ахуалдың тұрақтылығын қамтамасыз ету екені баса айтылған. Осы мақсатты жүйелі түрде жүзеге асыру үшін ішкі саясаттың негізгі алты қағидатын белгілепті. Олар – «Заң мен тәртіп», «Халық үніне құлақ асатын мемлекет», «Әртүрлі көзқарас – біртұтас ұлт», «Күшті Президент – Ықпалды Парламент – Есеп беретін Үкімет», «Адал азамат», «Таза Қазақстан».
Осы қағидаттарға зер салып, анықтап қараған адамға бәрі көрініп тұр. Бұлар мемлекеттік құрылыстың бірыңғай бағыт-бағдарын айқындап береді. Мәселен, біріншіден, «Заң мен тәртіп» қағидаты елімізде құқықтық мемлекеттің негізін қалауды білдіреді. Қазақтың хас батыры Бауыржан Момышұлы атамыз айтқандай, «Тәртіпсіз ел болмайды, тәртіпке бағынған құл болмайды». Ел болашағын ойласақ, бүкіл азамат тәртіпке бағынып, заң аясында ғана әрекет жасайтын мемлекетке айналуымыз керек.
Екіншіден, «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» – бұл билік пен халық арасындағы өзара іс-қимыл құралы іспетті. Мемлекет халыққа жақын болу үшін қолдан келетін барлық мүмкіндікті жасап жатыр. Бұған мысал ретінде e-gov, e-otinish, тағы басқа да тетіктер арқылы түрлі мемлекеттік қызметтерді халыққа қолжетімді етті. Әлі де бұл салада көп жұмыс жасалып жатыр.
Үшіншіден, «Әртүрлі көзқарас – біртұтас ұлт» қағидаты еліміздегі түрлі ұлт пен ұлыс арасында өзара түсіністік орнату жолын ашады. Бұл мәселеде бәрінің басын «бір ұлт» аясында біріктіретін мемлекеттік тіл екенін Президент Қ.Тоқаев өз сөзінде бірнеше мәрте айтқан болатын. Сондықтан еліміздегі өзге этностардың құқығын ескере отырып, болашақта бір мемлекеттік тіл аясында бірігу мәселесін қолға алған жөн.
Төртіншіден, «Күшті Президент – Ықпалды Парламент – Есеп беретін Үкімет» алдағы уақытта еліміздегі саяси басқару үлгісінде өзгерістер болатынын аңғартып тұр. Бұл дегеніміз, президенттік басқару үлгісіндегі елімізде ықпалды Парламент бір палаталы болып өзгеріп, атқарушы билік Үкіметіміз Президент пен Парламент алдында есеп беретін жүйеге көшетінімізді білдірсе керек.
Бесіншіден, «Адал азамат» – қағидаты азаматтық қоғамға бет бұра бастағанымыздың көрінісі. Елдегі кез келген азамат құқығы қорғалып, ойлау пайымы ескерілуге тиіс. Меніңше, қоғамда адал еңбек етіп, өз күнін көріп жүрген қарапайым жұмысшыдан бастап, мемлекеттік қызметшілерге дейін барлығы осы «Адал адам» қағидатын ұстануы керек.
Алтыншыдан, «Таза Қазақстан» – қарапайым экологиядан бастап, қоғамдағы жемқорлыққа жол бермеуіміз қажет. «Таза Қазақстан» адамның мінез-құлқы, жүріс-тұрыс этикасы ғана емес, айналадағы қоршаған ортаны аялап, сақтаудың да үлгісі болмақ.
Аталған құжат ұлт үшін аса маңызды осындай алты қағидатты ортаға салса, «Жалпыұлттық құндылықтар және нышандар» деп аталатын келесі тарауда «Тәуелсіздік және отаншылдық», «Бірлік және ынтымақ», «Әділдік пен жауапкершілік», «Заң мен тәртіп», «Еңбекқорлық және кәсіби біліктілік», «Жасампаздық пен жаңашылдық» сияқты негізгі құндылықтар туралы сөз болады. Осы бөлімде «Жалпыұлттық нышандар» атты арнайы тарау бар.
Жарлықтың соңғы тарауында еліміздің ішкі саясатының жеті басым бағытына тоқталған. Бірінші бағыт «Қоғамдық диалог» негізінде еліміздегі азаматтық қоғам институттарын дамытуға қажетті құқықтық, экономикалық және басқа да жағдайлар жасау керектігі айтылған.
Екінші бағыт «Этносаралық диалог» бойынша елімізде ұлты, нәсілі, басқа да белгілер бойынша кемсітудің барлық түріне түбегейлі қарсы тұрып, мемлекеттік органдар, ұйымдар және азаматтық қоғам институттары этносаралық қатынастар саласында өзара тиімді іс-қимыл жасау керектігі баяндалады.
Үшінші бағыт «Дін саласындағы саясат» деп аталады. Мұнда еліміздің дін саласындағы мемлекеттік саясатының тиімділігін қамтамасыз ету үшін мемлекетті дамыту ісінде зайырлылық қағидаттарын тұрақты түрде ілгерілету, конфессияаралық келісімді, дінаралық толеранттылықты нығайту, дінді деструктивті мақсаттар үшін пайдалануға және діни наным-сенімді ұстануға біреуді мәжбүрлеуге жол бермеу керектігі сөз болған.
Төртінші бағыт еліміздің «Мәдени-гуманитарлық саясатына» арналған. Осы тарауда еліміздегі барлық этностың тілдерін дамытуға қолайлы жағдай жасай отырып, мемлекеттік тілдің халықты ұйыстырушы тіл ретіндегі әлеуетін дамыту керектігі нақты жазылған.
Бесінші бағыт «Отбасы саясатына» негізделген. Бұл бағытта еліміздегі тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу және оған қарсы тұру, әйелдер мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, отбасы саясаты саласындағы нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру қажет екені айтылған.
«Жастар саясаты туралы» алтыншы бағытта жастар арасында патриоттық тәрбие беру жүйесін дамыту, мемлекеттік рәміздерге құрметпен қарауды дәріптеу мәселесі сөз болады. Соңғы бағыт – «Ақпарат саясатында» елімізде ағартушылық, ғылыми-танымдық және тәрбиелік мәні бар сапалы контентті дамыту, масс-медиа саласындағы нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру қажет екені баса айтылған.
Қорыта айтқанда, бұл құжатты еліміздегі барлық мемлекеттік орган өз қызметінде ескеруге міндетті екені жазылған. Сондықтан аталған Жарлық еліміздегі қоғамдық-саяси, экономикалық және әлеуметтік сипаттағы маңызды мемлекеттік шешімдер қабылдау кезінде негізгі бағдар болатыны сөзсіз.
Жылбек КЕРІМБЕК,
Абай атындағы ҚазҰПУ-дың аға оқытушысы, PhD
