Жәдігер • Бүгін, 08:15

Сақ білезігі

0 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Сақтар – біздің заманымыздан бұрынғы алғашқы мыңжыл­дықтарда бүгінгі Орталық Азия территориясын мекендеген ежелгі тайпа. Грек тарихшысы Герадот: «Сақтар киізден жасалған шошақ бөрік және шалбар киген, қолөнермен айна­лысқан», дейді.

Сақ білезігі

Байтақ жерімізде сақ­тардан қалған сарқыт көп. Соның ең құндысы 1969 жылы Есік қорғанынан табылған – Алтын адам болса, екіншісі мына бір ұсақ бұйымдар қатарына жататын алтын білезік. Бұл бұйым қазір Ресейдің Петер­бор қаласындағы Эрмитаж му­зейі­нің «Сібір коллекциясында» сақтаулы тұр.

Осындағы сақ білезігі туралы сипаттамада: «Жәдігер б.з.б. V-IV ғ.ғ. тән бұйым. Диаметрі – 7,5 санти­метр. Материалы – алтын. Білезіктің өн-бойына кө­гілдір ақық тастан әшекей қондырма орнатылған. Тарихи жәдігерді 1909 жылы патшалық Ресейдің әкімшілік территориясы саналған Түркістан өлкесінің (Сырдария облысы) Дуздак (Тұз­тау) мекенінің тұрғыны Елубай деген қазақ тауып алып, губернатордың көмекшісі Кор­неевке берген», делініпті.

Сондай-ақ бұл жәдігер туралы «Сибирская коллекция Петра І» атты биографиялық анық­тамалықта: «Бұл әшекей бұйым сақ дәуіріндегі зергерлік өнердің жоғары деңгейін көр­се­тетін ерекше жәдігер болып табылады. Білезік алтыннан құ­йылып, көгілдір таспен (бирюза) инкрустацияланған. Әше­кей жа­сау техникасындағы дәлдік пен әсемдік сақ шебер­лерінің қол­өнер дәстүрін айқын танытады. Білезік табылған Дуздак ежелгі көшпелі тайпа­лар қоныстан­ған мекен ретінде белгілі. Жәдігер сақтардың сәндік өнері мен діни-мәдени дүние­таны­мын зерттеуде аса құнды артефакт саналады. Аталған «Сібір коллекциясы­ның» құра­мына енген. Жәдігер Санкт-Петербург­тегі Эрмитаж музейінде сақтау­лы. 1909 жылы Импе­раторлық археологиялық комис­сия арқылы Эрмитаж қо­рына өткізілген. Бұл білезік сақ зер­гер­ле­рінің ше­бер­­лігін ­ға­на емес, со­ны­­мен қа­тар Еуразия да­ла­сындағы ежелгі мә­де­ниеттердің көр­­­кемдік дәс­түр­лерін танытатын маңыз­ды тарихи мұ­ра болып са­­на­лады», деп жазылыпты.