Оқу-ағарту министрлігінің есебіне сүйенсек, Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша білім беруді цифрландыру үдерісін жеделдету бойынша кешенді жұмыс жүргізілді. 2024 жылы интернет жылдамдығы мектептердің 19%-дан 90%-ға дейін ұлғайды. Мектептерде сапалы интернет көрсеткіші үш есеге артты. Оқулықтар 100% цифрлық форматқа ауыстырылып, 11 платформаға орналастырылды. 967 мектеп үшін 1 621 заманауи пәндік кабинет сатып алынды. 1 мың ауыл мектебі жаңғыртылды. Сонымен қатар білім саласын цифрландыру мақсатында, «TopIQ», «Bilimclass», «Әлеуметтік әмиян», «Ауыл мектебі – сапа алаңы» республикалық жобалары жүзеге асырылып жатыр. Ресми деректе бәрі сәтті орындалған. Алайда сөз бен істің арасы алшақ жатыр. «Бұл жай ғана алшақтық емес, әлеуметтік теңсіздік. Сондықтан Үкімет «цифрлық алшақтықты реттеу» жұмыстарын жандандыруы қажет», деген еді Президент. Бірақ шалғайдағы ауылдарды айтпағанда, Астананың түкпіріндегі ауылдардың өзі цифрлық қарқынға ілесетіндей жағдайда емес. Бұл сөзімізді ауыл мұғалімдерінің өздері де қуаттап отыр.
Бірдей жағдай – бірдей талап
Ауыл мұғалімі Гүлжан Төлеудің пікірінше, цифрлық білім жобаларының көпшілігі оқу үдерісін оңтайландыруға бағытталғанымен, олардың ауыл мектептеріне қолжетімділігі жеткілікті деңгейде қарастырылмаған. Жобалар өте жақсы ойластырылған, бірақ оны іске асыру үшін ауыл мектептерінде қажетті инфрақұрылым мен жағдай жоқ. Мысалы, заманауи цифрлық платформаларды тиімді пайдалану үшін тұрақты интернет, интерактивті тақталар, компьютерлер мен басқа да технологиялар қажет. Алайда ауыл мектептерінде мұндай ресурстар жетіспейді. Бұл мәселе мұғалімдерге де, оқушыларға да қолбайлау болады. Сондай-ақ информатика пәні мұғалімі цифрлық жобаларды енгізу кезінде олардың ұзақ мерзімділігі мен ауыл жағдайына бейімделуі маңызды екенін атап өтті. Қазіргі уақытта ауыл мектептері жаңа технологияларды толық пайдалана алмайды. Себебі құрылғылар жетіспейді, ал интернет тұрақсыз.
«TopIQ – цифрлық оқулық ретінде жасалған платформа. Біз қазір осы электрондық оқулыққа көштік. Ол алғашында ақылы болғандықтан, мұғалімдер өз қаржыларына сатып алып қолданып жүрді. Кейін Оқу-ағарту министрлігі платформаны барлық мектепке тегін қолжетімді етті. Жаппай қолданысқа енгізу үшін өңірлерде таныстыру семинарлары ұйымдастырылды. Бұл платформаның ең үлкен артықшылығы – мұғалімнің уақытын үнемдеуінде. Сабақ материалдарын, тапсырмаларды, тіпті қысқамерзімді жоспарларды да TopIQ арқылы оңай дайындауға болады. Мұғалімдерге бұл өте қолайлы құрал. Ендігі мәселе оны пайдалану үшін әрбір оқушыда компьютер, планшет не телефон болуы қажет. Ауылда ондай жағдай жоқ. Оқушылар түгілі мұғалімдерде технологиялық құрылғылар жетіспейді. Осы тұста қала мектебі бізден озып отыр. Онда цифрлық платформаларды қолдану үшін барлық жағдай жасалған. Әр кабинетте интерактивті тақталар, компьютерлер бар», дейді ол.
Сонымен қатар қазіргі кезде еліміздің 15 өңіріндегі 250 мектепте «Әлеуметтік әмиян» жобасы жүзеге асырылып жатыр. Жоба ата-аналарға «eGov Mobile» арқылы балаларының тамақтануын бақылауға және төлемдерді цифрлық ваучерлермен жүргізуге мүмкіндік береді. Г. Төлеудің айтуынша, бұл жобада да олқылықтар бар. «Бізге оқу жылының басында «Әлеуметтік әмиян» жобасын іске қосатынымызды айтты. Сондықтан ата-аналарға түсіндіру жұмыстарын жүргіздік. Жоба бойынша балалар асханадан тамақ ішуі үшін ата-аналар онлайн төлем жасап, оқушыларға QR код жіберуге тиіс. Оны жібермесе бала тамақ іше алмайды. Ал асханада Wi-Fi ұстамайды. Мектеп толық интернетпен қамтамасыз етілмеген. Ал кейбір оқушылардың телефоны тарифке қосылмаған. Мысалы, түсіндіру жұмысы барысында бір ата-ана келіп: «мен балама ай сайын тариф қосып бере алмаймын, оған жағдайым келмейді» деген шағымын жеткізді. Тіпті, телефоны жоқ балалар да бар. Сондықтан цифрлық жобаларды жасамас бұрын аталған мәселелерді ескеру қажет. Қуанышымызға орай жобаны жүзеге асыратын техникалық құрылғылар жетпей қалып, жобаға қосылмадық», дейді ауыл мұғалімі.
Ауыл мектептерінде физика, химия, билогия, STEAM сынды кабинеттердің аты ғана болмаса, заты жоқ. Осы мәселеде Гүлжан Оқу-ағарту министрлігі кабинеттерді жабдықтап бере алмаса, тым болмаса онлайн зертхана жүйесін қолжетімді етсе дейді. Ол үшін әрине, алдымен тұрақты интернет мәселесін шешу қажет. «Ал ауыл мектептерінде зертханалық жабдықтардың жетіспеуі тәжірибелік сабақтардың өткізілмеуіне себеп болып отыр. Бұл да білім сапасына кері әсер ететін маңызды мәселе. Жақында мен онлайн зертханаларды пайдалану мүмкіндігі бар екенін білдім. Бірақ бұл зертханалардың көбі ағылшын тілінде және ақылы. Мұғалімдер оларды өз ақшасына сатып алуға мәжбүр. Министрлік цифрландыру саласында көптеген жұмыс атқарып жатқаны рас. Бірақ оның қалай жүзеге асып жатқан тексеріп жатқанын ешкім жоқ. Тек есеп сұрайды. Мысалы, жақында «Bilimclass» жүйесі енгізілді. Бұл мұғалімдерге кері байланыс жасауға, дайын материалдар мен жоспарларды қолдануға мүмкіндік беріп, жұмысын жеңілдете түсті. Сонымен қатар мұғалімдердің қағаз құжаттарды электрондық форматқа көшіруі уақытты үнемдеуге септігін тигізді. Дегенмен қала мен ауыл мектептері арасындағы айырмашылық әлі де айқын. Ауыл мұғалімдерінің цифрлық сауаты төмен. Ал семинарлар ұйымдастырылғанымен, бұл жеткіліксіз. Бәріне бірдей жағдай жасамай тұрып, ауыл мұғалімдеріне талап қою дұрыс емес деп ойлаймын», дейді ол.
Ауылдан да ғалым шығады
Ағылшын тілі мұғалімі Шырын Халық ауыл мектебінде де, қала мектебінде де жұмыс істеген педагог ретінде көп айырмашылықты байқағанын айтады. «Мен сабағымды тақтаға жазып, қарапайым, бұрыңғы әдістермен өткізе алмаймын. Маған міндетті түрде цифрлық құралдар қажет. Ауылда жұмыс істеп жүргенімде осы жағынан көп қиындық болды. Былтыр жұмыс істеген мектебімде екі-ақ интерактивті тақта бар болатын. Оны пайдаланудың өзі – мұң. Шынын айтқанда, ашық сабақ өткізуге оған басқа мұғалімдерден рұқсат сұрауға мәжбүр болдым. Кейін амал жоқ өзім проектор сатып алып, ноутбукке қосып, сабақтарымды өткізіп жүрдім. Бірақ бұл әр мұғалімнің қолынан келе бермейді. Бәрі қалтасынан ақша шығарып сатып ала алмайды. Ал қала мектебіне келген соң, жағдай басқа болды. Онда әр сыныпта сенсорлық тақта бар, бұл сабақ барысын әлдеқайда жеңілдете түсті», дейді ол.
Шырынның айтуынша, Ауыл мектептерін заманауи жабдықтармен қамтамасыз ету – балаларға тең мүмкіндік берудің басты жолы. Сонда ауыл балалары да жетістіктерге жетер еді.
«Ауыл мектептерінде цифрлық технологияның жоқтығы оқушылардың білім сапасына қатты әсер етеді. Қажетті құралдар мен интернет болса, ауыл балалары да үлкен жетістіктерге жете алатынына сенемін. Мүмкін ауыл оқушыларының арасында мықты ғалым бола алатын балалар бар шығар. Мен барынша оларға цифрлық технологияларды меңгертуге тырысып жүрмін. Цифрлық технологияларды қолдану қажеттілігі туралы бізге жиі айтылады, курстарға да жіберді. Қалада цифрлық құралдарды сабақта қолдану еш қиындық тудырмайды. Бірақ ауыл мұғалімдеріне мұндай курстар жеткіліксіз, себебі инфрақұрылым мәселесі бірінші орында тұр», дейді Ш. Халық.
