Техногендік ғасырдағы күннен күнге ғарыштап өсіп бара жатқан энергетикалық сұранысты қанағаттандыру үшін көмірсутегі шикізатын көптеп пайдалану ауаны ластап, қоршаған ортаның тепе-теңдігін бұзды. Атмосферадағы «парниктік әсердің» үлесі еселеп артты. Ол өз кезегінде жердің үстіңгі қабатын қыздыра бастады. Соның салдарынан жаһандық жылыну жылдам қауіпті деңгейге жетіп қалды. Оның алдын алудың бір ғана тиімді жолы – жаңғыртылған энергетикалық көздерді (ЖЭК) ашу. Яғни, адамзаттың болашақтағы энергетикалық сұранысын көмірсутегі шикізатының есебінен емес, қоршаған ортаға зиянсыз табиғи қуат көздерін пайдалану арқылы қанағаттандыру.
Міне, саналы адамзатты толғандырған осы бір толғақты проблема енді санаулы күндерден кейін Астанада өтетін ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесінің шеңберінде талқыға түспек. Өйткені қазақстандық көрменің жаһанды жалт қаратқан бас тақырыбы – «Болашақтың энергиясы». Қазірдің өзінде белгілі болып отырғанындай, ЭКСПО-2017-нің аясында талқыланатын «жасыл» энергетика мәселесі тек дамыған елдерді ғана емес, сонымен бірге дамушы елдерді де қызықтыратын толғақты тақырып екенін танытты. Оны ЭКСПО-2017 көрмесіне қатысуға құлшыныс танытқан 115 мемлекет пен 22 жаһандық компаниялардың мысалынан айқын көруге болады. Төрткүл дүниеге ЖЭК тәжірибесін таратуда «Болашақтың энергиясына» қатысты көрмеге әкелінген технологиялар мен осы салада көш бастап келе жатқан мемлекеттердің павильондарындағы озық жәдігерлердің қосар үлесі өлшеусіз.
«Жасыл» энергетика саласында көшбасшы ретінде танылған Германияның ЭКСПО-2017 көрмесі қалашығындағы ең үлкен павильонды иеленуі де тегін емес. 2016 жылы Германияда жаңғырмалы энергетикалық көздерден алынатын электр қуаты елдегі өндірілетін барлық энергияның 33 пайызын құрады. Бұл ел 2050 жылы толығымен ЖЭК-ке көшуді жоспарлап отыр. ЭКСПО-2017 көрмесіндегі Германия павильонының ұраны – «Энергия әлемді өзгерте алады». Неміс павильонында баламалы энергияны игеру мақсатындағы 35 жоба ұсынылады. Бұл озық технологиялардың тиімділігін көрмеге келген кез келген адам өзі тексеріп көре алады. Келушілердің қолына smart-stick кілті беріледі. Осы кілт арқылы павильонды тамашалаушылар «ақылды үйдің» ішіне кіріп, интерактивті элементтерді қосып, жәдігерлермен жан-жақты танысады. Электронды кілтті қалаған тіліңізде сөйлетуге болады. Онда қазақ, неміс, ағылшын және орыс тілдерінің бағдарламасы орнатылған. Екінші бөлімде баламалы энергия қуатымен жүретін электромобильдер мен мотоцикльдердің неше түрі қойылған.
ЭКСПО-2017 көрмесінің басты ұраны – «Болашақтың энергиясын» дәріптеудегі Францияның жетістіктері де дүние жүзін тәнті етіп отыр. Францияда бейбіт атомның дамығаны соншалық, елде тұтынатын барлық электр энергиясының 72,3 пайызын атом электр стансалары (АЭС) өндіріп отыр. Атомдық энергетика үлесі бойынша әлемде бірінші орынды иеленетін бұл ел электр энергиясын экспорттау жағынан да көшбасшылар қатарында. Француз павильонының аумағы – 1084 шаршы метр. Бұл – көрме қалашығындағы ең үлкен үш павильонның бірі. Павильонның іші «Экоқала», «Қайта жаңғыртылған энергия» және «Экологиялық көлік» атты үш бөлімнен тұрады. Бірінші қабатта орналасқан бірінші бөлмеде «жасыл» энергетика саласындағы озық үлгілер паш етіледі.
Күн сәулесін электр қуатына айналдырып, ел игілігіне жаратуда Нидерландтан асқан мемлекет жоқ. Бүгінгі таңда әлемдегі күн энергиясын игеру саласындағы барлық жетістіктердің жартысынан астамына голландиялық технологиялардың арқасында қол жеткізілді. «Шағын ел – шексіз мүмкіндік» ұранымен ашылған Нидерланд Корольдігінің павильонында ЖЭК арқылы электр энергиясын өндіру мақсатындағы шағын ғана мемлекеттің қол жеткізген орасан жетістіктері кеңінен таныстырылмақ.
Нақ қазіргі кезеңде жаңғырмалы энергетикалық көздерді игеру саласына Қытай Халық Республикасы түбегейлі бетбұрыс жасап отыр. Өздеріңіз ойлап қараңыз, Қытай ЖЭК саласын дамытуға ел бюджетінен 2,5 триллион юань қаржы жұмсайды. Сондықтан қазір ЖЭК саласын дамыту бағытында Қытай дүние жүзінде бірінші орынға шықты. Алып көршіміз ЭКСПО-2017 көрмесінде осы салада жеткен жетістіктерін бар әлемге таныстырмақ. Сондықтан да ЭКСПО-2017 көрмесіндегі ең үлкен павильон да ҚХР-ға тиесілі.
Энергетикалық әлеуетке тәуелді адамзаттың болашағы баламалы қуат көздеріне байланысты екендігі талас тудырмайтын ақиқатқа айналды. Қазақстанның бұл саладағы бүгінгі жетістігі еліміздегі барлық өндірілген электр энергиясының 1 пайызын ғана құрайды. Еліміз 2020 жылы ЖЭК арқылы алынатын энергетика үлесін 3 пайызға, 2030 жылы 10 пайызға жеткізбек. Бұл ретте ЭКСПО-2017 көрмесі аясындағы жаһандық тәжірибе тұғыр болмақ.
Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
