Зерде • 29 Мамыр, 2023
Алаш арыстары мен тұтас халқымызға қарсы жасалған кеңес өкіметінің зұлымдық саясатын бүгінгі қоғам кеңінен тани түсті. Дейтұрғанмен зұлмат жылдарға қатысты өңірлердің мұрағаттары аз зерттелгені, әлі күнге құпия күйінде ұсталып отырған құжаттардың көптігі рас. Сталиндік қуғын-сүргін мен ашаршылықтың алапат дауылынан Ертіс-Баян өңірі ерекше зардап шеккенін де енді біліп жатырмыз.
Тарих • 29 Мамыр, 2023
Тұтқындар тырнақпен қазған «Беломорканал»
Халықты қынадай қырған зобалаң тақырыбының айналасында әлі де зерттелмеген тарихи деректер мен саяси тақырыптар аз емес.
Тарих • 29 Мамыр, 2023
1917 жылы «Қазақ» және «Сарыарқа» басылымдарында Бүкілресейлік құрылтайда қазақтың мүддесін қорғауға лайық деп 43 адамның аты аталған хат жарияланады. Ұлт көсемі Әлихан Бөкейхан есім-сойларын түгендеген, мемлекет негізін құратын кеңеске лайықтаған топта Сейдәзім де бар еді. Хат мәтінінде Сейдәзім Қадырбай есімі Ахмет Байтұрсынұлы мен Міржақып Дулатұлынан кейін үшінші аталыпты. «Қыр баласы» айрықша сенім артқан Сейдәзім Қадырбайұлы кім? Алаш тарихнамасында тұлғаның алар орны қайсы? Өмір дерегі бізге нендей сыр шертеді?
Ғалым • 29 Мамыр, 2023
Миллиондаған қазақтың жоқтаушысы
ҚР ҰҒА құрметті мүшесі, тарих ғылымдарының докторы, профессор, білікті ұстаз, Ашаршылық тақырыбының көрнекті зерттеушісі, марқұм Талас Омарбеков туралы өткен шақпен естелік мақала жазуға тура келіп тұр.
Тұлға • 28 Мамыр, 2023
Қазақтан шыққан тұңғыш ғарыш конструкторы
Жаңа ғарыш кемесін жасауға атсалысқан кеңес ғалымдарының арасында қазақ ғалымы да бар еді. Бірақ ол туралы кезінде айтылмады. Оған құпия мекеменің құпия маманы ретінде үнемі жасырын өмір сүруге тура келді. Бүгінде өмірден өтіп кетсе де, ол туралы ғаламтордан ақпарат таба алмайсыз. Отбасылық суреттерінен басқа ештеңе жоқ. Біздің қолымызда өмірден өтер алдында кезінде өзіне қамқоршы болып, қанатының астына алған Қызылорда облысы Қазалы ауданында тұратын туған апасы Салиха мен жездесі Ниязғалидың шаңырағына келгенде түскен жалғыз бейнесі қалды. Бұл қазақ ғалымының аты-жөні – Оңғарбай Қазыбаев.
Дәстүр • 25 Мамыр, 2023
Жалпы, қазақ халқының ұмыт болып бара жатқан ұлттық мәдени рәсімінің бірі – Қымызмұрындық. Бұл да Наурыз мейрамы сияқты көнеден келе жатқан қазына. Дәлел ретінде келтірсек, Еуропа, Қытай, Парсы елдері тарихшылары мен саяхатшыларының, Геродоттың жазба деректерінде «Сақтардың ең жақсы сусыны – қымыз, ал үлкен тойы – Қымызмұрындық, деп жазылған. Мұндай деректер кейінгі ортағасырлық ғалымдардың еңбектерінде де көптеп кездеседі. Әсіресе Армения, Ресей тарихшыларының еңбектерінде көбірек айтылады. Бірақ бұл дәстүр кеңес кезеңінде дұрыс насихатталмады.
Тұлға • 25 Мамыр, 2023
Ғасырдан астам тарихы бар қазақ баспасөзінің қара шаңырағы табалдырығын студент кезінде аттап, содан бүкіл саналы шығармашылық ғұмырын осы ұжымға арнап, осында табан аудармай еңбек етіп, зейнет жасына жеткенше қолынан қаламын тастамаған журналист Әділ Дүйсенбек бас басылым – «СҚ» – «Егеменнің» шырақшысы, жылнамашысы еді деп айтуға әбден лайық.
Тұлға • 25 Мамыр, 2023
Жазушы Шерхан Мұртаза «Иірсу – Ақсу-Жабағылы қорығының солтүстік-шығыс қақпасы» деп жазды. Ал Дәубаба болса – осы қорықтың оңтүстік-батыс қақпасы.
Тарих • 24 Мамыр, 2023
Омбы қазақтарының майдандағы ерлігі
Екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталғанына, міне, 78 жыл өтті. Отты жылдар мен қан майдан куәгерлерінің көбі бүгінде өмірде жоқ. Ел басына қиын-қыстау күн туғанда белді бекем буып, ешбір қауіп-қатерден қаймықпай ерен ерлік танытқан азаматтарымыз қаншама? Сондықтан сұрапыл соғыс жылдары қаза болған, жоғалып кеткен сарбаздарды анықтап, мұрағаттық-іздестіру жұмысымен жүйелі айналысудың маңызы зор. Мұндағы мақсат – үзіліп қалған ұрпақ сабақтастығын жалғау, тарихымызды түгендеу, жас ұрпаққа ата-баба рухына деген адалдықты қалыптастырып, ерекше құрмет көрсету.
Руханият • 24 Мамыр, 2023
1962 жылдың қысы, Ақтөбе облыстық филармониясына көркемсөз оқушы болып орналасқан кезім. Мәдени-ағарту училищесінде оқып, жатық сөйлеуді үйреніп жүрген, дауысым да тәп-тәуір, тәжірибем аздау болатын. Тап сол жылы әртістерді аттестациядан өткізуге Алматыдан комиссия келе қалды.
