Сахна мәдениетін, кәсіби жауапкершілікті, көркемдік тазалықты биік деңгейге көтеріп қана қоймай, актер мамандығының киелі екендігін өз өмірімен дәлелдеген жан. Әртіс сомдаған әр рөл – уақыттың айнасы, халық тағдырының көркем шежіресі. Өнер иесі сахнаға шыққан сәттен бастап көрермен үшін жай ғана кейіпкер емес, ұлттың мінез-болмысын, арман-мұратын арқалаған тұлғаға айналатын. Әр бейнесі – тарих, әр сөзі – актерлік мектеп, әр қадамы – өнерге адалдықтың үлгісі.
60-жылдардың басында қазақ театр мен кино өнеріне нағыз жанартау болып келген талантты әртіс көп ұзамай шын мәнінде сахнадағы құбылысқа айналды. М.Әуезовтің «Абай» трагедиясындағы Айдар бейнесімен «тұсауы кесілген» жас Асанәлінің сахнадағы серіктестері шетінен өнер алыптары еді. Ал ұстазы – атақты Асқар Тоқпанов пен режиссура реформаторы Әзірбайжан Мәмбетов болды. Сол ұлы буынның батасын алып, қолдауын көрген актер өнер жолын биік жауапкершілікпен бастады.
Актерлік өнердің көркемдік деңгейін биіктеткен Асанәлі Әшімов ұлт классиктері драматургиясындағы кейіпкерлер арқылы ұлт мұраты мен халық тағдырын өміршең болмысымен өрнектей білді. Сондықтан да Кебек, Қодар, Жарасбай, Айшуақ, Сырым батыр, Амангелді, Еламан секілді сахналық бейнелер галереясы – қазақ театрының баға жетпес қазынасы.
Ал кинодағы Бекежан бейнесі – ұлт өнері хрестоматиясына айналған мәңгілік образ. Асанәлі Әшімов Бекежан тағдыры арқылы ұлттық мінездің күрделілігін, трагедиясын, асқақтығын халық жүрегіне шынайы жеткізе білді. Шәкен Аймановтың «Атаманның ақыры» фильмінен басталып, «Транссібір экспресі», «Бұлғар даласынан ескен жылы жел», «Сіз кімсіз, Ка мырза?», «Аруақ» туындыларына жалғасқан бейнелері – кинодағы өз алдына жаңа бір белес, көркемдік деңгей қалыптастырған қайталанбас рөлдер.
Асанәлі Әшімовтің суреткерлік болмысының тағы бір биік қыры – режиссурасы мен ұстаздығы. Театр педагогикасында қайталанбас үні, өзіндік машығы, айшығы мен өрнегі қалыптасты. Абыз актер жас өнерпаздарға бағыт-бағдар беріп, рухани сабақтастықтың сақталуына зор еңбек сіңірді. Өнердің жауапкершілігін, сахнаның киесін шәкірттерінің жүрегіне сіңіре білді. Шәкірттері үшін ол тек тәлімгер ғана емес, өнердегі ар-ожданның, азаматтық биіктіктің үлгісі болды. Театрдың көркемдік бағыт-бағдарын айқындап, ұлттық сахнаның беделін биіктетті.
Ол халықтың жадында, көрерменнің жүрегінде, сахна төрінде мәңгілікке қалды. Оның аманаты – өнерге адалдық, ұлтқа қызмет ету, рухты сақтау – өнеге болып қала береді. Қош болыңыз, ұлт өнерінің қара нары!
«Қазақ газеттерінің» қаламгерлері
