– Кейінгі кезде халық арасында осы сауал жиі қойылып жүр. Кейбірі мұны банк беретін жеңілдік деп ойлайды. Шын мәнінде жағдай мүлде басқаша. Халық арасында айтылып жүрген 5 жылдық шегеру – төлем қабілетін қалпына келтіру рәсімі. Бұл рәсім сот арқылы бекітіледі. Яғни заң бойынша рәсімделеді. Ең маңыздысы, банк клиентке 5 жыл деп міндетті түрде жеңілдік бермейді. Заңда банк сондай шегерім жасауға тиіс деген талап жоқ. Сол себепті адамдардың көбінің өтініші банк тарапынан ескерілмей жатады. Ал сот бекіткен рәсім мүлде басқа деңгейде жұмыс істейді. Бұл рәсім бекіген соң қарызы бар адам бес жылға бөлу арқылы қарызын жоспарлы түрде төлей алады.
Осы рәсімнің артықшылықтарын қарапайым тілмен түсіндірейін. Бірінші артықшылығы, есепшот жабылмайды. Айлық түгел түседі. Карта да ешқандай шектеусіз жұмыс істейді. Kaspi.kz болсын, басқа банк картасы болсын бәрі қолданылады. Екінші артықшылығы, рәсім жүріп жатқан кезеңде ешкім сотқа бере алмайды. Қарызды өндіру үшін банк те, коллектор да шағымданбайды. Үшінші артықшылығы, сот орындаушыға іс өтпейді. Бұл – үлкен жеңілдік. Себебі сот орындаушы адамды тығырыққа тірейді. Жалақыдан ұстайды, шотты бұғаттайды, мүлікке тыйым салады. Ал бұл рәсім кезінде ондай әрекеттердің ешбірі болмайды. Тағы бір маңызды нәрсе 3 пайыздық шығын төлемейсіз. Сот арқылы шығып кететін қосымша шығындар болмайды. Келесі артықшылығы, қарыз сомасы өсіп кетпейді. Көп адам қарыздың үстіне қарыз қосылып, шексіз көбейіп кеткенін көріп мазасызданады. Ал мұнда 5 жылға берілген жоспар бойынша қанша төлейсің деп көрсетілсе, сол сома ғана төленеді. Үстіне өсім қосылмайды.
Рәсім сотта қаралып жатқан кездің өзінде де, сіздің шо-тыңыз ашық болады. Шетелге шығуға тыйым салынбайды. Мәжбүрлеп өндіріп алу шараларын қолдануға ешкімнің құқығы жоқ. Бұл норманы заңның 22-бабы бекітеді.
Өз тәжірибемде талай адамның осы рәсім арқылы қайта мүмкіндік алғанын көрдім. Бұрын қарыздан қашып, телефонын өшіріп жүретін адамдар осы рәсім арқылы заңды жолға шықты. Қарызын жоспарлап төлей бастады.
Дайындаған –
Елігімай ТӨҢКЕР,
«Egemen Qazaqstan»
