Хорватияда Әнұранымыз шырқала ма?

1993 жылы Торонто мен 1994 жылы Ыстанбұлдан қоржынымыз бос қайтты. 1995 жылы Атлантада Ел­мәди Жабрайылов (82 кг) кү­міс ме­дальды еншіледі. Финал­да оның Барселона Олим­пиа­да­сының жеңімпазы, әлем чемпионы, америкалық Кевин Джек­сонға әлі жетпеді. 1997 жылы Красноярскіде Мәулен Мамыров (54 кг) қола жүлдені қанжығасына байлады. Содан кейін төрт бірдей байрақты бәсекеден еңсеміз түсіп орал­дық. 1998 жыл мен 2002 жылдары Тегеранда, 1999 жылы Анкара­да, 2001 жылы Софияда сәтсіздікке ұшырадық. 2003 жылы Нью-Йоркте Геннадий Лалиев (74 кг) үшінші тұғыр­ға табан тіреді. 2005 жылы Ма­гомед Круглиев (84 кг) дәл сол нәтижені қайталады. 2006 жылы Гуанжоу мен 2007 жылы Бакуде тым сүреңсіз күрестік. Ал 2009 жылы Хернингте Леонид Спиридонов (66 кг) қола жүлдегер атанды. 2010 жылы Мәскеуде Әбілхакім Шәпиев (74 кг) үшінші орынды иелен­ді. Жоғарыда есімдері аталған алты балуанның екеуі ғана өз түлектеріміз. Олар – Мамыров пен Круглиев. Қалғандары легионерлер. Атап айтсақ, Жаб­райыловтың ұлты – шешен, Ла­лиев – осетин, Спиридонов – якут, Шәпиев – авар.

2011 жылы қазақтың қос қыраны – Дәулет Ниязбеков (55 кг) пен Дәурен Жұмағазиев (60 кг) Мәулен Мамыровтың ерлігін қайталап, әлемдік додада қола медальды мойындарында жарқыратты. 2013 жылы Будапештте, 2014 жылы Ташкентте, 2015 жылы Лас-Вегаста жер сипап қалдық. 2016 жылы Мажар­станның бас шаһарында Олим­пиа­далық емес салмақ дәре­же­лері бойынша әлем чемпио­наты ұйымдастырылып, сол жарыста Нұрлан Бекжанов (70 кг) күміспен күптелді. Финал­да ол ресейлік Маго­мед Құрбанәлиевтен ұтыл­ды. 2017 жылы Парижде Ақ­жүрек Таңатаров (70 кг) қола медальмен жанкүйерлерін қуантты. 2018 жылы Будапеште Нұрислам Санаев (57 кг) ақтық сынға дейін алқынбай жетті. Финалда Ресей өкілі Заур Угуевқа жол берген тывалық легионер күміс медальды қанағат тұтты.

2019 жылы Астанада ұйым­дас­тырылған әлем чемпиона­тында еліміздің еркін күрес өкіл­дері өте жақсы нәти­же көрсетті. Бұл жарыс­та төрт балуанымыз жеңіс тұ­ғы­рына көтерілді. Финалда дағыстандық Гаджимұрад Рашидовтан ұтылған Дәулет Ниязбеков (65 кг) пен осетин Давид Баевтан жеңілген Нұрқожа Қайпанов (70 кг) күміс алса, жартылай финалда сүрінген Нұрислам Санаев (57 кг) пен Данияр Қайсанов (74 кг) қолаға қол созды. Бұрын-соңды отандық еркін күрес шеберлері аталған жарыста дәл осындай табысқа қол жеткізген жоқ еді.

2021 жылы Ослодағы жарыс та біз үшін ойдағыдай өтпеді. 2022 жылы жүлде алу­ға тек Азамат Дәулетбеков­тің (86 кг) күш-жігері жетті. Оған бұйырғаны – қола. 2023 жылы отандық еркін кү­рес тари­хында теңдессіз оқи­ға тіркелді. Белградтың боз­кілемінде 19 жастағы Риза­бек Айтмұхан (92 кг) әлем чемпионы атанды. Небір мықты балуандардан басым түскен қандасымыз бас жүлде үшін бәсекеде әзербайжандық Осман Нұрмагомедовтің осал тұсын тапты. Ризабекке дейін еліміз­дің бірде-бір ба­луаны бұл бе­лес­ті бағын­ды­ра алма­ған еді. ­Сол жарыс­та Азамат Дәулетбе­ков (86 кг)­ екінші рет үшінші сатыға тұ­рақтады. 2024 жылы Тира­на­да Нұрқожа Қайпа­нов (70 кг)­ топ жарды. Финалда ол Йосиносукэ Аоягиді жықты. Сөйтіп, Нұрқожаның есімі елімізден шыққан екінші әлем чемпионы ретінде спорттық шежіреге алтын әріптермен жазылды.

Еркін күрестен Қазақстан құрамасы өз тарихында 2 алтын, 5 күміс және 12 қолаға қол жеткізді. Барлығы – 19 жүлде. Статистикалық мәліметтер­ге жүгінсек, күрестің бұл түрі­нен ел құрамасы өз тарихында небәрі екі рет қана ал­тын тұғырға көтерілгенін аң­ға­руға болады. Бір қуантар­лығы, оның екеуін де олар 2023 пен 2024 жылдары жалауы желбіреген кейінгі екі жарыста олжалады. Осыны негізге ала отырып, 13-21 қыркүйек ара­лығында Хорватияның астанасы – Загребте өтетін байрақ­ты бәсекеден отандық балуандарымыз бас жүлдесіз оралмайды деп үміттенеміз.