Астана қаласы «Skillset» IT-мектебінің 11-сынып оқушысы Марсель – Америкаға алып барған «Tolqyn» экологиялық жобасының авторы. Жоба суқоймаларын ластанудан қорғауға арналған автономды станса. Бұл құрылғы су сапасын үздіксіз бақылап, судағы қышқылдық деңгейін (pH), тұздылық пен бөлшектер мөлшерін (TDS), еріген оттегіні (DO), судың лайлануын және деңгейін өлшеп отырады. Нормадан ауытқу анықталса, экологиялық қызметтерге бірден «SMS» хабарлама немесе «Telegram» арқылы ескерту жіберіледі. Осылайша, ластану дер кезінде анықталып, зардаптардың алдын алуға мүмкіндік береді.
Стансаның жұмыс істеу тетігі де ерекше. Ол толқын энергиясынан қуат өндіретін генераторға негізделген. Кейін жобаны жетілдіру барысында күн панельдері, жел диірмендері мен аккумулятор қосылып, гибридті қуат жүйесі жасалған. Соның арқасында станса тәулік бойы тоқтаусыз жұмыс істеп, артық энергияны жинақтап, қажет болса, қосымша қуат көзіне де айнала алады. Марсельдің айтуынша, бұл жоба алдыңғы жұмыстардың жалғасы. Физика пәнінің мұғалімі Әлім Мейірмановпен бірге олар толқыннан магниттік индукция арқылы қуат алатын шағын генератор жасап көрген. Сол тәжірибенің нәтижесінде экологиялық мәні зор, толыққанды станса ойлап табуға мүмкіндік туған. «Tolqyn» макетін алғаш рет мектеп маңындағы өзенде сынап көргенде, құрылғының қалқып тұруы, энергия өндіруі мен су сапасын өлшеуі тексерілген. Әзірге жоба толық дайын емес, сондықтан сынақ нұсқасы жетілдірілу үстінде. Қазіргі таңда корпусын жаңалау, функцияларын кеңейту жұмыстары жүргізіліп жатыр. «Менің арманым – өзендер мен көлдердің суын таза ұстау. Экологияның қаншалықты маңызды екенін дәлелдеу. Егер еңбегім елге аз да болса пайда әкелсе, соның өзі үлкен қуаныш», дейді ол.
Оның айтуынша, су айдындарына төгілетін қалдықтар жыл сайын табиғатқа үлкен қауіп төндіреді. Экологтер ластануды кейде кеш анықтап, көп шығынға батады. «Tolqyn» мұндай қауіптің алдын алуға арналған, өйткені ол деректерді нақты уақыт режімінде тіркеп, қоғамдық сайтқа шығара алады. Бұл сайтты Марсель досы Аслан Оразбен бірге жасаған. Қазір ол локалды режімде сынақта тұр, болашақта барша жұрт Астана су айдындарының жағдайын бақылап отыратын болады.
Жобаға «Қазгидромет» те қызығушылық танытып, Есіл өзенінде қанатақты сынақ жүргізуге ұсыныс білдірген. Егер сынақ сәтті өтсе, сериялық өндіріс пен кең ауқымды енгізу жоспарланған. Тіпті жеке секторда – жағажайларда, демалыс аймақтарында, суқоймаларында қолдану мүмкіндігі бар.
Марсельдің еңбегі тек «Fll» байқауымен шектелмейді. Ол бұған дейін «Astana Smart City» байқауында бірінші орынды, «Дарын» республикалық конкурсында екінші орынды иеленген, сондай-ақ «Infomatrix» халықаралық жарысында қолданбалы ғылым жобасы бойынша алтын медаль алған. Алдағы уақытта ол командасымен бірге «First Tech Challenge» атты жоғары деңгейлі инженерлік конкурсына дайындалып жатыр.
Жас өнертапқыш 2024 жылдың соңында «Судың сапасын бақылауға арналған автономды станса» деген авторлық құқығын растайтын ресми құжат алған. Болашақта ол шетелдік техникалық университеттерге оқуға түсуді мақсат етеді. «Болашақта өзімді тек идея ойлап табушы емес, оны жүзеге асыратын IT-менеджер ретінде көремін. Білім алып, тәжірибе жинап, елге пайдамды тигізгім келеді», дейді ол.
