Суретті түсірген – Ерлан ОМАР, «EQ»
Соңғы жылдары жұмысбасты ата-аналарға мектеп жанындағы лагерьлер тиімділігін көрсетті. Екі апта болса да балалар бақылауда, лагерьдегі қызықты бағдарламаға қатысады. Алайда мамандар мұндай лагерьлер жұмысын жандандыру қажет деген пікір айтады. Бірқатар дамыған елдер тәжірибесінде жыл бойы балалардың білімін жетілдіруіне мән беріліп, мектептер жанындағы ұйымдар, қорлар, қауымдастықтар мен орталықтар қосымша білімге жұмылдырылған. Оның барысында экология, тарих, мәдениет мен патриоттық тәрбиеге басты назар аударылады.
Қазіргі кезде ел өңірлерінде мектептер жанындағы лагерьлер өз жұмысын бастады. Алматы қаласында 200-ден астам мектепте жазғы лагерьлер жұмыс істеп жатыр. Мемлекеттік білім беру тапсырысы аясында 11 мыңға жуық оқушы 122 жекеменшік білім беру ұйымында сабаққа тегін қатысады. Сонымен қатар колледждер базасында кәсіптік бағдар беру бағытындағы секциялар ұйымдастырылып отыр. «Жаз – болашақ мамандықпен» жобасы аясында оқушылар 17 колледж базасында аспаз, киім дизайны, шаштараз ісі және басқа да мамандықтар бойынша өзін сынап көре алады.
Бүгінде Астана, Алматыда репетиторлардың жарнамасы асып тұр. Оларға сұраныс та жоғары. Бірер апта демалыстан кейін білімге басты мән беретін оқушылар көбіне тіл үйрену курстары мен жеке пәндер бойынша репетиторларға барады. Мектепке дайындық курстарына қатысатын балалардың да саны артқан. Әсіресе тамыз айында дайындық орталықтарының жұмысы жандана түседі. «Finprom.kz» деректеріне сүйенсек, оңтүстік астанада мұндай орталықтарға баратын балалардың саны 10 пайызды құрайды. Ал ел аймақтарында қосымша білім беру орталықтарының саны 30 пайыз шамасында.
Республикада балаларды сауықтыру, шығармашылық, зияткерлік әлеуетін дамыту жөніндегі 2024–2026 жылдарға арналған жол картасы шеңберінде ауылдық мектептерде мектептен тыс қосымша білім беру ұйымдары, комьюнити-орталықтар ашу көзделгені белгілі. Ал 2027 жылға дейін 100 қосымша білім беру орталығын ашу жоспарланып отыр. Осы орайда мамандар республика өңірлеріндегі қосымша білім беру орталықтарына қолжетімділікті арттыру үшін оның бағдарламасын, біліктілік деңгейін қайта қарастырып, жұмысын жандандыруға жергілікті мемлекеттік органдармен қатар өңірлердегі үкіметтік емес, сондай-ақ жастар ұйымдарының, еріктілердің белсенділігі қажеттігін алға тартып отыр.
«Olx» компаниясы жүргізген сауалнама нәтижесіне сүйенсек, ата-аналардың 30 пайызға жуығы жаз айларында балалардың білімін толықтыру қажеттігін құптайды. Олар сәйкесінше, бір баланың қосымша білім алуына ай сайын 50-200 мың теңге шамасында қаржы жұмсауға даяр. Ал ата-аналардың 70 пайызы балалардың толыққанды демалысын қалайтын болса, енді бірі білімге аса қажеттілік болғанда ғана қосымша оқытуға болады деген пікірде. Соңғы жылдарда шетелдерде арнайы курстардан өтіп, қосымша білім алып қайтуға белсенді оқушылар қатары көбейді. Бұл балалардың тіл үйренуін жеделдетіп, жаңа кеңістікті тануына кеңінен мүмкіндік береді.
Ғалымдардың пайымдауынша, ұзақмерзімді каникулдар балалардың оқуға зейінін төмендетеді. Осыған орай шетелдерде балалар каникулы әртүрлі мерзіммен шектеледі. Ал республикада ұзақ үзілістен кейін балалар бір жыл бойы меңгерген ақпараттың 25-30 пайызын ұмытып, ми жұмысы жеңіл ақпаратты қабылдауға бейімделіп алатындығын зерттеулер көрсеткен. Мұнымен қоса жазғы үзілістің алдағы оқу жылында балалардың үлгеріміне айтарлықтай әсері бар екен.
Дегенмен елімізде балалардың жазғы демалысын тиімді үйлестіруге бағытталған кешенді шаралар іске асып жатыр. Жаз айларында 14-18 жасқа дейінгі оқушылардың жұмыс істеуіне мүмкіндік қарастырылып отыр. Электронды еңбек биржасында «Менің жазғы каникулым» бөлімі ашылып, ыңғайлы бос жұмыс орнын таңдау мүмкіндігі берілген. Сондай-ақ балалар «skills.enbek» платформасында түрлі мамандықтар бойынша жаңа дағдыларды үйрене алады. Қазір бұл жүйеде 1 294 курс бар, оның 322-сі – тегін, ал 67-сі – ерекше қажеттілігі бар жастарға бейімделген. Жергілікті әкімдіктер тарапынан қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру тәжірибесі де жалғасын таппақ. Бұл жұмыстар арнайы дайындықты қажет етпейді, икемді кесте бойынша іске асады. Жұмыс істеген оқушылар ай сайын кемінде 100 теңгеге дейін табыс таба алады.
Мұнымен қоса мемлекет тарапынан балалардың жаз айларындағы қауіпсіздігіне мән беріліп, жазғы суықтыру демалыс орындарының жұмысын жандандыруға басты мән беріліп отыр. Ақылы лагерьлермен қатар әкімдіктер, демеушілер тарапынан берілетін әлеуметтік жолдамаларға қажеттілік басым. Өйткені балалар демалысын тиімді үйлестіруге барлық отбасыларда теңдей мүмкіндік бола бермейді. Балалардың бос уақытын тиімді ұйымдастыру қосымша қаржыны талап ететіндіктен, орталықтан қашықта орналасқан аймақтарда қосымша білім беру, жазғы серуен орталықтары қолжетімсіз болып тұр. Ал жаз айларын ауылдағы ата-әжесінің қасында көңілді өткізіп қайтатын балалардың каникулдан алар әсері әлдеқайда бөлек. Ол табиғаттағы серуен ғана емес, ширек қимыл, табиғи тағам мен ұлттық тәрбиеге сусындап қайтуға бірден-бір мүмкіндік.
Балалар – еліміздің жарқын болашағы. Олардың қауіпсіздігі мен саламатты өмірі қоғам үшін аса қымбат. Бірақ соңғы жылдарда жиілеп кеткен қайғылы оқиғалар қауіпсіздік шараларын қайта қарастыруды қажет етеді. Олардың бақытты балалық шағын қамтамасыз ету қоғамға зор жауапкершілік жүктейді.
АЛМАТЫ
