Тұлға • 04 Маусым, 2025

Елтаным негізін салған тұлға

130 рет
көрсетілді
7 мин
оқу үшін

Тәуелсіз еліміздің тарихындағы тұңғыш рәмізтанушы, белгілі ақын, «Egemen Qazaqstan» газетінің ардагері, публицист, қоғам қайраткері Ербол Шаймерденұлы мемлекетіміздің дамып, гүлденуі жолында тыным таппай еңбек еткен, мемлекеттік рәміздеріміздің дүниеге келіп, қабылдануының басы-қасында болған атпал азамат еді. Ербол Шаймерденұлы елдік таңбамыз бен көк байрағымыздың мемлекеттік рәміз ретінде қабылданып жатқан тұста комиссия мүшесі болды. Ол одан кейін де тыным таппай, рәміздерді түгел зерттеп, сол бағытта кітап жазып, отандық рәмізтанудың алғашқы ізін салды.

Елтаным негізін салған тұлға

Ербол Шаймерденовтің көзін көр­ген­дер, әріптес болып, ұлт руханиятын тү­гендеу жолында иық тірестіре бірге еңбек еткен жандар оны тұңғыш рәміз­та­нушы ғана емес, өзге де салаларда тұңғыш екенін ерекше ықыласпен еске алады.

Ербол Шаймерденұлымен тонның ішкі ба­уын­дай араласқан жазушы,  «Алаш» ха­лық­аралық әдеби сыйлы­ғы­ның лауреаты Қуаныш Жиенбай Е.Шаймерденовті зиялы қауым ғана емес, сонымен қатар туған елінде де жер­лестері зор құрмет көрсетіп, сағы­­­ныш­пен еске алатынын айтып берді.

«Біз өткен жылы Ерболдың жет­піс жылдығын тойладық. Жай ғана тойлап қойғанымыз жоқ. Оның туған жерінде, өзінің балалық шағы өткен ауылында болып, оның сыйлы еке­ні­не тамсанып, жақсы көретін елі бар екеніне көзіміз жетті. Марқайып қайттық. Жаңажол ауылында бір көшеге Ербол Шаймерденовтің есімі берілді. Жалпы, Ербол тура­лы тоқтамай айтуға болады. Кейде бір еске алу іс-шараларында сөзіміз бір-екі минуттан кейін тұйықталып қалады да, әрі қарай не деріңді білмей қаласың. Ал Ербол туралы таң атқанша әңгімелеуге болады. Өйткені оның халыққа, тәуелсіздікке сіңірген еңбегі зор. Бізде кез келген адамның адресіне айтылмайтын, айтулы тұлғаларға ғана қарата қолданылатын «тұңғыш» деген бір сөз бар. Сол айтпақшы, Е.Шаймерденұлы – қазақтың тұңғыш рәмізтанушысы. Тоқсаныншы жылдардың басында баспасөз хатшысы деген бір жаңа маман пайда болды. Сонда Ербол тұңғыш рет Президенттің баспасөз хатшысы қызметінің тізгінін қолына алды. Үшіншісі, афоризмдерімізді тұңғыш жинақтаушы. Ерекең елімізде шашылып жүрген даналық антологиямызды, бірнеше ғасырға татитын сөз маржаны – афоризмдерді жинақтап, бәрін бір ізге түсіріп, кітап етіп шығарды», дейді Қ.Жиенбай.

Жазушы Қ.Жиенбай Е.Шаймер­денұлы­ның рәмізтанушылық қыры ғана емес, сонымен қатар ақындығы, аудар­ма­шы­лығы, жазушылығы, көп­теген тамаша әнге сөз жазған ақындық шеберлігі келешекте де айтыла беретін әңгіменің негізгі тақырыптары болуға тиіс екенін атап өтті.

«Е.Шаймерденұлын қазақтың үлкен жазушылары ерекше жақсы көрді. Бір ғана мысал айтайын. Еліміздің Халық жазушысы Әбдіжәміл Нұрпейісов Ерекеңмен жас айырмашылығы отыз жыл болса да, жасы кіші демей, қасында Төлен Әбдік, Дулат Исабеков, Смағұл Елеубай сынды марқасқа жазушылар жүрсе де, өзінің «Қан мен терінің» жаңа басылымының алғы сөзін осы Ерболға жаздырды. Әбіш ағамыз айтпақшы, Ә.Нұрпейісов өте бір кірпияз адам еді ғой. Сол кісінің таңдауы неліктен Ерболға түскеніне әлі күнге таңым бар. Ал Ерекең әйгілі романның алғы сөзін құнттай етіп, шығарманың бар болмысын ашып, жазушының бүкіл шығармашылығын әйгілеп жазып берді», дейді жазушы.

Е.Шаймерденов туралы жақсы лебіз білдіріп, ол кісіні сағынышпен еске алатындардың қатары аз емес, әрине. Себебі ақындығы бір төбе болса, азаттықты енді алған еліміздің мем­ле­­­кеттік тілін дамыту қызметінде де тынбай еңбек еткендердің бірі осы кейіп­керіміз еді. Ал сол кезде Ербол Шаймерденұлымен қызмет еткендердің бірі, Сенаттың бұрынғы де­путаты, қоғам қайрат­кері Ләззат Сүлеймен тіл мәселе­сін жүйелеу оңайға соқпағанын жеткізді.

«Астананы, жалпы, орталық және Солтүстік Қазақстанды қазақтандыру көбіміз сияқты Ерекеңнің де өмірлік арманы, миссиясы болған. Ол кезде ономастикалық комиссиядағы, Тілдерді дамыту департаментіндегі жұмысымыз мәдени майдан сияқты еді. Таңертеңнен кешке дейін жұмыс істеп жататынбыз. Тіпті Алматы мен қазіргі елорданың арасында шапқылап жүріп, астананың атын Астана етіп бекітіп, арасында «Арман қала» әнін де шығарып үлгерді. Сол кездерде Ербол Шаймерденұлы қырық бес пен елудің арасындағы нағыз ердің жасына жетіп, кемеліне келген, жүзінен нұр тамған кісі еді. Сондықтан да ол кісінің еңбегін көрдік, бағаладық және жанында жүргенімізді ерекше мақтан етеміз. Мені маман ретінде бағалап, Астананың көшелерін аралап, әр дүкенге, дүңгіршекке шұқшиып, жазылу заңдылығын қарап, тілді түзеуге барынша жанын салды. Ол кісінің астананы қазақтандыруға үлкен еңбек сіңіргенінің куәсі болдым», дейді Л.Сүлеймен.

Ғылым және жоғары білім ми­нис­­тр­лігі Тіл саясаты комитетінің төрағасы Ербол Тілешовтің айтуынша, Е.Шаймерденұлы – өз әлемін өзі жасаған тұлға.

«Ербол аға – өмірде ерекше жан. Ол мұндай абыройға өзіндік терең әлемімен келіп отыр. Оның өз ішінде бір ғажап, бірегей әлемі бар. Маған салсаңыз, Ербол Шаймерденұлын болмысы бөлек әлем деуші едім. Бір-ақ рет келетін ғұмырында көп адам өзінше бір әлем жасап бағуға ұмтылады. Сол әлемді түрлендіруге тырысады. Алайда кейде сол әлемнен адасып, шығып кетеміз. Қайта таппай қалатын кездер болады, не кешігіп барып, сағынып табамыз. Кейде сол үшін сан соғып қаламыз. Ал Ербол аға – өзінің сол ішкі әлемін әуел бастан-ақ тапқан адам деп ойлаймын. Ол әлемнің ішінде оның нәзік жырлары бар, әдемі әндері бар. Сол әлемде Күләш апай бар, ұрпағы бар. Жан-жағын қаумалаған, бүгінде сағынышпен еске алатын жора-жолдас­тары, достары да – бәрі сол Ерекеңнің әлеміне кіреді. Оған деген бүгінгі құрмет – оның ақындығы мен журналистігі ғана емес, оның рәмізтанушы тұлғалығы мен мәдениетке сіңірген адалдығының көрінісі», деген Е.Тілешов оның әлемі кеңейе беретінін, ұрпағы арқылы, рухани ізбасарлары арқылы жалғаса беретінін жеткізді.

Әсілінде, бұл – адалдықтың, үлкен мәдениет­тіліктің әлемі. Ал мұндай руханият біздің халқы­мызға әрқашанда керек.