ERG компаниялар тобы еліміз өңірлерінде өмірді жақсартуға бағытталған жобаларды белсенді түрде іске асырып, 2017 жылдан бастап жылына екі рет Makeathon «TOM:Kazakhstan» жобасын өткізіп келеді. Мейкатон қатысушылары осы уақытқа дейін қолға арналған протездер, зағип жандарға арналған икемді таяқтар, аутизммен ауыратын балаларға асықтар мен инсульттан кейін оңалтуға арналған жұмсақ экзоскелеттер әзірледі. Бұл өнертабыстар ерекше қажеттілігі бар адамдардың өмірін жеңілдете түседі.
Мүгедектігі бар адамдарға арналған инновациялық шешімдер жасауға арналған бірегей әлеуметтік жоба – Makeathon «TOM:Kazakhstan» 17-мейкатонның бірінші кезеңі Satbayev University алаңында сәуір айында басталған болатын. Әлеуметтік жоба аясында өнертапқыштар, инженерлер, сала мамандары мүмкіндігі шектеулі жандардың өмірін өзгерте алатын технологияларды әзірлеу үшін бір алаңда кездесті. Мейкатонның «PreTOM» кезеңінде өнертапқыштар дайындықтан өтіп, ерекше қажеттіліктері бар балалармен кездесіп, олардың денсаулық жағдайымен танысты. Өлшемдер алып, инновациялық прототиптерді әзірлеуге кірісті.
Мейкатонға Алматы және Шымкент қалаларынан 7 команда қатысты. Командалар қолжетімді материалдармен сал ауруына шалдыққан балаларға арналған реабилитациялық құралдарды жасап шығарды. Өнертапқыштар вертикализаторды модернизациялау, тірек-қимыл аппаратын күшейтуге арналған геймикация элементі бар велотренажер, ақылды, интерактивті арба, реабилитациялық орталыққа арналған коляска түріндегі бейінді орындықты 72 сағатта әзірлеп, қазылар алқасының назарына ұсынды.
Қ.Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ Инклюзивті білім беру, қолдау және сүйемелдеу орталығының басшысы Диляра Урманованың айтуынша, Almaty Makeathon алаңында талантты жастар жылдан-жылға көбейіп келеді. Бұл алаң жаңа ізденістерге, қоғамда туындап отырған көкейкесті мәселеге бейжай қарамауға үндейді.
Makeathon «TOM:Kazakhstan» ұйымдастырушысы «Әлеуметтік даму қауымдастығы» ЗТБ вице-президенті Сания Арапова атап өткендей, жас өнертапқыштардың жобалары ерекше балалардың қимыл-қозғалысын жеңілдетуге арналған. Ата-аналар үшін қолжетімді құрылғыларды университеттердің зертханаларында құрастыру нәтижесі еліміздегі инженерлік білімнің болашағын айқындайды.
– Жас инженерлердің еркін идеялары мен бастамалары, инновациялық өнімдері ата-аналар мен ерекше балалардың қажетіне жарап жатқанын қуанышпен хабарлаймыз. Бүгінде ерекше балалардың қимыл-қозғалысына қажетті құрылғылардың нарықтағы бағасы өте жоғары. Арнайы квотамен берілетін құрылғылар баланың дене бітімі, қозғалысына әр кезде сәйкес келе бермейді. Мейкатон алаңында өнертапқыштар ата-аналарымен сала мамандарымен кездесті. Қандай қимыл аппараттары қажет екенін білгеннен кейін балалардың ыңғайына, дене бітіміне келетін инновациялық өнімдерді санаулы сағаттардың ішінде жасап шығарды. Бұл жас инженерлердің алған білімін тәжірибеде тиімді қолдана алатындығын көрсетеді. Автоматтандырылған, қолдануға ыңғайлы, баланың қимыл-қозғалысын жеңілдетіп, ата-анаға түсетін салмақты азайтатын мұндай құрылғылар сатылымда жоқ. Оның әрқайсысы әрбір баланың ерекшелігін ескере отырып жасалды, – дейді Сания Арапова.
Мейкатон алаңында 1-орынды иеленген Қазақ-Британ техникалық университетінің «НеИскусственные интеллекты» командасы мүшелеріне 100 мың теңгеден үлестіріліп, арнайы диплом берілді. Команда капитаны Әділет Саду церебральды сал ауруы диагнозы қойылған балаларға арналған ақылды оңалту креслосын таныстырды. «Орындық логопедтің сұранысы бойынша жасалды. Қолданыстағы ескі модельдегі орындық ыңғайсыз әрі балалардың қажеттіліктеріне бейімделмеген екен. Қозғалту нүктелері механикалық, үстелдің артқы бұрышын немесе биіктігін қолмен қозғап отыру қажет», дейді ол. Команда мүшелері арнайы түймелермен немесе қашықтан пультпен басқарылатын толығымен автоматтандырылған реттеу жүйесі бар жаңа орындық құрастырды. Инновациялық орындық оңалту үдерісін ыңғайлы етіп, орталықтағы мамандардың жұмысын жеңілдетеді. Балалардың өзін сенімді және еркін сезінуге ықпал ететін функционалды әрі қауіпсіз орындық жасап шығаруға команда мүшелері басты мән берген.
«ДЦП диагнозы қойылған баланың қозғалысы мен оңалуын жетілдіру» жобасы үшін «Unimates» командасы 2-орынды иеленді. Команда мүшелерінің әрқайсысына 60 теңге сыйлық пен диплом үлестірілді. Команда капитаны Сардор Юлдашовтың айтуынша, құрылғы сал ауруына шалдыққан балалардың қозғалысына лайықталып жасалған. Жобаның бірінші бөлігінде FS933L балдағы төрт деңгейлі троспен жетілдірілген. Тұрақты қолдана беруге ыңғайлы. Баланы ынталандыруға бағытталған ойын элементтерін интеграциялау, жаттығуларды орындау функциялары да жоба барысында ескерілген. Дөңгелектер датчиктермен және арнайы планшетпен жабдықталды. Микроконтроллер арқылы баланың қозғалысы туралы деректерді біліп отыруға болады.
Мейкатонда 3-орынды иеленген «Верста» командасының мүшелеріне 40 мың теңге және диплом табыс етілді. Капитан Равиль Рагозин атап өткендей, жоба тірек-қимыл аппаратының функциялары бұзылған 13 жастағы балаға бейімделген жаңартылған вертикализатор. Құрылғы тізе мен аяқтың нық тұруын қамтамасыз етеді. Аяқты еркін қозғалтуға мүмкіндік береді. Жамбас пен бел омыртқа жұмысын жүйелейді. Вертикализатор баланың ерекшеліктеріне бейімделген, жылдам оңалтуға, өмір сапасын жақсартуға ықпал етеді.
4-орынды еншілеген А.Қуатбеков атындағы халықтар достығы университетінің «CyberBricks» командасының капитаны Нұрбек Омар ДЦП диагнозы қойылған баланың оңалуына мүмкіндік беретін интерактивті арбаның ерекшелігін атап өтті. Онда барлық деректі, жасаған жаттығулар туралы мәліметтерді базаға енгізуге болады. Дәрігер осы деректерді интернет арқылы қадағалап отырады. Ары-бері алып жүруге жеңіл әрі ыңғайлы. Құрылғыны бала өздігінен қолдана алады.
«Ерекше балалардың ата-аналары одағының» басқарма төрағасы, ерекше баланың анасы Рауана Сағадиеваның айтуынша, ерекше қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға тұрақты қолдау керек.
«Бүгінде мемлекет тарапынан жұмыспен қамту, оқыту, оңалту орталықтары болғанымен, жыл сайын осы санаттағы балалар санының ұлғаюымен оның өзі жеткіліксіз болып отыр. Кезек саны жыл сайын артып барады. Ал санаулы ұйымдардың қолдауы жеткіліксіз. Қолдау орталықтардың жұмысын ерекше қажетілігі бар ата-аналарға оқытып, субсидиялау арқылы дамытуға болады. Қолдау орталықтарын ашу үшін ерекше баласы бар ата-аналарды оңалту маманы ретінде оқытып, қайта даярлау қажет. Егер де олар арнайы маманға оқытылатын болса, өз баласымен қатар өзге балаларға да көмегі тиген болар еді. Бұл мемлекетке түсетін салмақты да едәуір жеңілдетеді. Бүгінде ата-аналар одақ тарапынан ашылған 100-ден астам чат арқылы ақпарат алып отыр. Баласына күрделі диагноз қойылған кезде қолдау таппай жүрген отбасылар баршылық. Осы орайда оларға қолдау көрсететін, кеңес беретін бірыңғай байланыс орталығын ашу уақыт күттірмейді. Бұл біріншіден ақпараттық, екіншіден психологиялық қолдау алуға мүмкіндік береді», дейді Рауана Бахтыбекқызы.
Makeathon «TOM:Kazakhstan» қандай да бір бизнес мақсатты көздемейді. Ерекше қажеттіліктері бар балалардың өмір сапасын жақсартуға арналған әрбір өнім технологиялық жаңашылдығымен ерекшеленді. Болашақ инженерлер инновациялық өнімдерді құрастыруда бала қозғалысын жеңілдетуге, жылдам оңалып кетуіне, күнделікті белсенді болуына ықпал ететін әдістерді тиімді қолданды.
АЛМАТЫ
