Суретті түсірген – Ерлан ОМАР, «ЕQ»
Ел болашағы жастардың қолында десек, сол жастардың жақсы мен жаманды айыра білетін талғамшыл, талапшыл болғаны игі. Сағат Әшімбаевтың: «Мейлі ол жүз жерден мықты инженер болсын, атағы жер жарған ядерщик-ғалым болсын, көркем әдебиет оқымайтын адам – рухани бейшара жан», дегені бар. Жалпы, бүгінгі ақпараттық білім мен шынайы білімнің арасы алшақ. Ақпараттық, смартфондық ізденіс кісіге терең білім бере алмайтыны даусыз, Абай хакімше мақамдасақ, жан-жақты білімі бар толық адам болу үшін кітап оқу ләзім, нағыз кітапты сараптай білу керек.
Мәселен, Германияда оқуға көңіл бөлу мәселесі ерекше қолдауға ие. Кітап оқуды ілгерілетуге тұтас мемлекет пен әртүрлі ұйымдар мүдделі. Германияда неміс оқу қоры іске қосылған, қор жастардың кітап оқуына бағытталған саясат жүргізіп, балалар мен жасөспірімдер арқылы түрлі жобаларды жүзеге асырады. Ал Жапонияда балалардың кітап оқу белсенділігін қолдау туралы арнайы заң қабылданып, ауқымды ұлттық саясат жүргізіледі. 23 сәуір Жапониядағы балалардың кітап оқу күні болып белгіленген.
Жас ғалым Нұрбол Құдайбергенов оқу мәдениетін қалыптастыру үрдісі жөнінде жаңа бастама ұсынады. – «Ата-ананың өз баласымен бірге кітап оқуы – баланың тілі анық, қиялы ұшқыр, эмоциялық зердесі күшті, санасы сергек болуына айрықша әсер ететін әрекет. Әсіресе мектеп жасына дейінгі баласы бар ата-аналарға арналған бағдарламалар әзірлеп, оны еліміздегі барлық кітапханада жүзеге асыру міндеті – кезек күттірмейтін шаруалардың бірі. Өйткені «PIRLS», «PISA» зерттеулерінен ең үздік нәтиже көрсететін елдердің ең басты құпиясы – балаға ерте жастан ата-анасының кітап оқып беруі. Яғни отбасылық оқылым баланың мектепте ғана емес, алдағы өмірінде де шешуші факторлардың бірі болып саналады», дейді ол.
Расында, «Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер» дегендей, тәрбиені ата-ана өзінен бастау керегі даусыз. «Баланы тәрбиелегің келсе, алдымен өзіңді тәрбиеле» деген сөз тегін емес.
– Ұлттық академиялық кітапхана кітап оқу мәдениетін қалыптастыру және оқырмандардың, кітапханаға келушілердің интеллектуалдық деңгейін жан-жақты дамытуға бағытталған бірнеше ғылыми-әдеби, мәдени іс-шараларды ұйымдастырады. Дәстүрлі басқосуларда елге танымал ғалымдар, жазушылар, мәдениет пен қоғам қайраткерлерімен кездесулер мен шеберлік сағаттары ұйымдастырылып, Астана қаласындағы ЖОО-дан, ғылыми орталықтардан, қоғамдық ұйымдар және басқа да бірлестіктермен байланыс орната отырып, кітапхана ережесінде көрсетілген мақсаттар аясында жұмыстар атқарылады. Атап айтар болсақ: «ALQA» әдеби-мәдени клубы мен жасөспірімдерге, жас ата-аналарға арналған «Әке мен бала» клубы, «Отбасымен бірге оқимыз» клуб отырысы, кішкентай оқырмандарға арналған «Әжемнің ертегілері» жобасы айына бір рет өткізіліп тұрады. Сондай-ақ «Kitap Time» жобасы, «Жас кітапханашылар» жобасы дәстүрлі түрде жыл сайын ұйымдастырылып, жас мамандар жаңа жобалары мен жоспарларын ұсынып, өзара талқылап, болашақ жоспарларына таңдау жасайды, – дейді Ұлттық академиялық кітапхананың оқырмандарға қызмет көрсету және тіркеу қызметінің жетекшісі Нұрбала Текесбаева.
Иә, еліміздегі ірі кітапханаларда жастарды оқуға тарту үшін түрлі іс-шаралар жүзеге асырылады. Мұның нәтижесі де жоқ емес. Қайбір жолы кітапханашы танысымыз білім үйіне келетіндердің көбі жастар екенін сүйіншілей айтқан болатын.
Ал Орталық балалар және жасөспірімдер кітапханасының қоғаммен байланыс бөлімінің қызметкері Жанна Шеризатқызы кітапханаға келуші жасөспірімдер талабы көңіл қуантарлық екенін айтады.
– «Жастар кітап оқымайды» деген сөз – кейбір адамдардың жеке пікірі. Жалпы, бүгінде кітапхананың жоспарына сәйкес, түрлі басқосулар, әдеби-мәдени кештер, кездесулер, байқаулар, жазушылардың шығармалары бойынша сөзжұмбақтар мен квестерді шешу, атаулы даталар, қаламгерлердің мерейтойларына арналған көптеген іс-шара өтіп жатады. Осы іс-шаралардың барлығына қаламыздың жастары, әсіресе, жасөспірімдер қатысып, өз үлестерін қосады. Сонымен қатар өскелең ұрпақты кітап оқуға баулу мақсатында Абай, Шәкәрім, Жұмекен, Қадыр, Мұқағали оқулары болып өтсе, жақында республикалық «Айгөлек» журналының бас редакторы Қымбат Әбілдәқызымен сұхбат құрдық. «Бала жанының бағбаны», «Бір ел – бір кітап» акциясы аясында Амангелді Кеңшілікұлының «Жұмекеннің жұмбағы» атты ашық әдеби лекциясы да оқырманға жақсы әсер сыйлады. Сонымен бірге кітапханамызда жапон тілі, португал тілі, ағылшын тілі, қазақ тілі курстары тегін оқытылады, – дейді кітапханашы.
Ақын Олжас Сүлейменов: «Шекспирі жоқ елде Ньютон да тумайды», деген болатын. Сана қорегі – кітап. Ғалымдар кітап оқу ақыл-ойды ғана емес, жан мен тәннің саулығын да арттырады дейді. Баба нақылы: «Жасыңда оқыған оқуың – тасқа жазғанмен бірдей, егде тартқанда оқыған оқуың – мұзға жазғанмен бірдей» дейді. Ежелгі жазбаларда білімді бесіктен бейітке дейін іздеуді өсиет етіпті. Киелі кітаптарда адамның өмірге келгендегі негізгі мақсаты өз-өзін тану екені айтылады. Америка ғалымдары «түрлі шығармалардың ішіне ойша ену адамның елестету, қиялдау мүмкіндігін арттырады, яғни адамның физикалық және психикалық жай-күйі жақсарады», дейді.
Иә, тек қана пайда ойламай, бір мезет рухани жетілу жолында өзін дамыта білген ұрпақтың қашан да бәсі жоғары, бағасы биік болмақ. Бұған өркениетті елдердің тәжірибесі куә.
