Секторда 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында өнім шығару көлемі 34,3 трлн теңгеге жетіп, номиналды мәнде бір жылда 19%-ға артты. Мамандардың айтуынша, мұндай өсім ұдайы тіркеле бермейді. Оған айтулы себеп бар. Ол себеп – саладағы цифрландыру көкжиегінің кеңеюі. Цифрлық сервистерді іске қосылуы нәтижесінде, әсіресе банктер іске қосқан сервистердің көмегімен шағын және орта кәсіпкерлік жоғары деңгейге көтерілді.
Бұрын жеке кәсіпкерлік немесе банкте шот ашу үшін түрлі құжат жинап, тиісті мемлекеттік органдарға жүгіну қажет болатын және біраз әуреленіп, ақша жұмсауға тура келетін. Оның сыртында апталап күту қажеттігі тағы бар. Қазір мұның бәрі бір батырмаға сыйып кетті. Мобилді қосымшаны орнатып, өтінім беру ғана жетіп жатыр.
Қазір қаржы институттарының мобилді қосымшалары сан алуан қаржылық және мемлекеттік қызметтерді де қолжетімді етті. Атап айтқанда:
Қаржыландыру қолжетімді болды
Онлайн-қарыздардың көмегімен бірнеше секунд ішінде қаржы алуға болады, бұл бизнеске үлкен септігін тигізеді. Жалпы, онлайн-өтінімдер, кредит қабілеттілігін автоматтандыру жолымен бағалау және кепілсіз қаржыландыру бағдарламалары кәсіпкерлерге қарыздарды қолжетімді етті.
Жеңілдетілген қаржылық басқару және бизнесті бақылау жақсарды
Банктердің бизнеске арналған мобилді қосымшалары бухгалтерлік есепті, аударымдарды, салық төлеуді, қаржыны талдауды және басқа да дүниелерді әлдеқайда жеңілдетті. Бүгінде бизнес үшін ең сұранысқа ие мобилді қосымша – «Kaspi.kz» ұсынатын «Kaspi Pay». Одан кейін «Halyk Bank»-тің бизнеске арналған «Onlinebank», «Центр КредитБанк» ұсынып отырған «BCC Business» қосымшалары.
Банктердің маркетплейсі дамыды
Отандық банктердің пандемияға дейін-ақ маркетплейстерді іске қосуы елімізде ШОБ дамуына серпін берді. Бүгінде кәсіпкерлер банктер маркетплейсінде берілген төлемдер, жеткізу және сатып алушыларға кредит беру қызметтерінің көмегімен тауарлар мен қызметтерді сату мүмкіндігіне ие. «Kaspi.kz» алғашқылардың бірі болып маркетплейсті іске қосып, осы сегментте әлі күнге дейін көш бастап тұр. Компанияның арқасында жүздеген мың кәсіпкер жаңа сату құралын алды. Сонымен қатар маркетплейстер елдегі бизнесті «ағартудың» және көлеңкелі экономиканы азайтудың тиімді құралына айналды.
Төлем инфрақұрылымын интеграциялау жолға қойылды
ЕДБ цифрлық қызметтерінің көмегімен шағын және орта бизнес өз қызметіне интернет-эквайрингті, мобилді POS-терминалдарды және QR-төлемдерді оңай қосты, бұл сауданы жеңілдетіп, көп клиент тартты.
Нарыққа шығуға кедергілер азайды
Қаржы институттарының цифрлық қызметтері бизнесті бастау және оны басқару жұмыстарын едәуір жеңілдетті. ЖК-ні, банктік шоттарды онлайн ашу және басқа да қызметтер уақыт шығынын, қаржылық шығындарды айтарлықтай қысқартты. Бүгінде барлық жаңа банктік шоттардың 80%-ы онлайн ашылады.
Ұлттық банк деректеріне сәйкес кейінгі жылдары қолма-қол ақшасыз төлем қабылдайтын кәсіпорындардың саны артып келеді. 2024 жылдың үшінші тоқсанының қорытындысында еліміздегі осындай кәсіпорындардың саны бір жылда 26,9%-ға, яғни 967,6 мыңға дейін өсті. Ал осы кәсіпорындардың сауда нүктелерінің саны бір жылда 22,7%-ға, яғни 1,1 млн-ға дейін көбейді. POS-терминал саны 31,9%-ға, 1,3 млн-ға дейін көбейді. Ұлттық банк хабарлауынша, мұндай даму серпілісі бизнес үшін де, тұтынушылар үшін де электрондық төлемдерді пайдаланудың ыңғайлылығын арттыруға ықпал етеді. POS-терминал инфрақұрылымы цифрлық экономиканы, әсіресе шағын және орта кәсіпкерлікті ынталандырудың маңызды құралына айналды.
«Ұзақмерзімді динамиканы бөлек атап өткен жөн. Мысалы, 2020 жылдың үшінші тоқсанымен салыстырғанда, қолма-қол ақшасыз төлем қабылдайтын кәсіпорындардың саны 9,4 есе, сауда нүктелерінің саны 7 есе, ал POS-терминал саны 6,7 есе өсті. Бүгінде банктік мобилді қосымшаларды белсенді пайдаланушылардың саны күн санап артып жатыр. Бір жылдың ішінде ғана көрсеткіш 12,4%-ға ұлғайды. Тиісінше кәсіпкерлердің көбі цифрлық сервистерге көшіп, маркетплейстер арқылы жұмыс істеп, төлем инфрақұрылымын пайдаланып жатыр. Электрондық сауда көлемінің статистикасы да цифрлық қаржы технологияларының экономиканы трансформациялауға септігін тигізгенін растайды. Жалпы, электрондық коммерция нарығы тұрақты оң динамиканы көрсетіп отыр: орташа жылдық өсу қарқыны 58%-ды құрады. 2019–2023 жылдар аралығында транзакциялар саны 4,3 есе, ал орташа чек 1,5 есе өсті», дейді талдаушылар.
