Танымал археолог Зейнолла Самашев бастаған мамандар аталған алтын киімді мүрде біздің заманымызға дейінгі VIII-ғасырда өмір сүрген, жас мөлшері 17-18-дегі бозбала дейді.
Алтын киімді адам табылған обаның диаметрі 33,25 м, биіктігі 1,6 м. Сырты ормен қоршалған. Обаның ішкі жерлеу камерасында жасөспірім қыз бен жігіт қатар қойылған. Сонау бір замандарда көрдің ішкі қабырғасы құлағандықтан, алтын киімді мүрделер тасқа бастырылып, тоналмай аман қалған. Отандық антропологтердің мәліметіне жүгінсек, бұл бозбала Еуропа нәсілдес һәм екі мәйіт аналық жағынан бір-біріне туыс.
Обадан табылған жігіттің баскиімі және үстіне киген ұзын жеңді камзолының қос өңірі, оң жақ белдігіне ілген қынапты қанжары мен сол жақ белдігіндегі тері қорамсағы түгелдей аң стиліндегі (бұғы, барыс, қабылан) алтын әшекейлермен безендірілген. Аяғындағы ұзын қоныш етігі де ұсақ алтын моншақтармен әдіптеліпті. Қорамсақтың ұзындығы 1 метрге жуықтаса, мойнындағы сом алтыннан доғалап жасаған алқаның салмағы бір кило. Қорамсақ ішіндегі жебе қалдықтары мен оны иыққа ілетін қайыстың әшекей бұйымдары да жақсы сақталған.
«Бұл жәдігерлер ашылмай келген көп жұмбақтардың сырын шешуге мүмкіндік берді. Біріншіден, сол заманда материалды өңдеу технологиясы өте жоғары болғанын аңғардық. Алтынмен өте нәзік бұйымдар жасау оңай шаруа емес. Мұның артында үлкен шеберлік жатыр. Екіншіден, сегіз мың жыл бұрын өмір сүрген халықтар тұрмысы, діни нанымы, жерлеу рәсімі, немен қоректенді, т.б. құнды мағлұматтарға қол жеткіздік», дейді археологтер.
Осы орайда, ерекше назар аударар дүние, алтын киімді бекзаттың аяқ-қол сүйектері бальзамдау мақсатында тесілген екен. «Ежелгі көшпелілер салтында алыстағы адамдар түгелдей қоштасу рәсіміне қатысуға тиіс болғандықтан, мүрдені мумиялап, сақтау үшін ішек-қарнын алып тастап, сақтаған болуы керек», дейді Ресей Ғылым академиясы Этнология және антропология институтының қызметкері Егор Китов. Антропологтің болжамынша, алтын адамның бойы 170 сантиметр шамасында көрінеді.
– Елеке сазы дегдарының ғылыми жаңғыртпасын жасау кезінде мүрденің сүйектерімен бірге in situ қалпында табылған костюмнің әшекейлері мен қару-жарақты негізге алдық, – дейді мамандар. Нәтижесінде, алтын жапсырмамен әшекейленген, киізден жасалған ақ түсті шошақ күләпара киген, етегі төмен түскен күдері шекпені бар, балағы етіктің сыртына салынған ұзын шалбарлы жігіттің бейнесі жаңғыртылып, бұл мүсін қазақ даласында өмір сүрген халықтың ерте дәуірдегі элиталық бейнесін әйгілеуімен құнды болды.
