Дене тұрқы шағын болғанымен, терісі бағалы жануардың жыртқыштығы сондай, өзінен де ірі аң-құстарға шабуылдай беретін көрінеді. Төрт-бес метр тереңдікке сүңги алатын қара күзен балыққа ауыз салуы былай тұрсын, су бетіндегі қаз-үйректі тістесе де, тырп еткізбейді екен. Жыл он екі ай табиғатты қорып жүрген қорықшылардан естігенім бар; сілеусінмен бетпе-бет келген қара күзен мысық тұқымдастың мысын да басып жіберіпті. Денесінің ұзындығы 31-50 сантиметр бола тұра ірі аңдармен айқасқа түсетін күзеннің түймедей көздеріне қарап, жұп-жуас жануар дерсіз. Алайда жыртқыштың – жыртқышы. Сөйте тұра қолға тез үйренеді. Сонау Солтүстік Американы мекен ететін қара күзен Шығыста, Бұқтырманың аңғарына қайдан пайда болды десек, 1930-жылдары әкелініпті. Содан бері өскен, өнген. Бүгінде ұлттық парк аумағында 500-дей Америка күзені бар екен.
– Ұлттық парктің Ақсу филиалынан келе жатып, орман ішінен жып-жылтыр болған қара күзенді көріп қалдым. Лып етіп ағашқа шығып кетті. Қимылы неткен ширақ еді. Азығын көбінесе түнде аулайтындықтан, күндіз көзге түсе бермейтін, – дейді Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің жануарларды қорғау және өндіру бөлімі бастығы, фотосуреттің авторы Ерік Қасымов.
Көбеюі қалай тез болса, өмір сүру жылдары да соғұрлым қысқа, ары кеткенде төрт-бес жыл ғана. Қуанарлығы, қара күзеннің терісі бағалы болғанымен, аңшыларды аса қызықтырмайды. Себебі күзеннің терісінен тон, ішік тігетін тігіншілер біздің елде жоқ. Болған жағдайда, коммерциялық мақсатта жеке фермаларда өсірер еді. Шетелдерде солай, терісі үшін арнайы фермаларда өсіріледі, бапталады. Бір тон үшін орта есеппен көздері жәудіреген он күзеннің терісін сыпырады. Ал Катонқарағай ұлттық паркінде америкалық күзен қорықшылардың қорғауында.
Шығыс Қазақстан облысы,
Катонқарағай ауданы
