Адамзат тарихындағы ең қасіретті соғыстағы Жеңісті атап өту – тарихи күнді еске алу ғана емес, бейбітшіліктің қадірін түсіну. Жылдар өткен сайын бұл сұрапыл соғыстың оқиғалары алыстап барады. Алайда сол дәуірде өмір сүрген адамдардың жадынан естеліктер ешқашан өшпейді.
Бұл соғыстың адам шығыны да, материалдық зардабы да орасан зор болды. Кеңес одағы 26 миллионнан аса адамынан айырылып, өзінің ұлттық табысының 30%-ын жоғалтты. 18 миллионнан аса бейбіт тұрғын басқыншылардың қолынан, концлагерьлерде және мәжбүрлі жұмыста қаза тапты. Біз фашизмге қарсы шайқаста табандылық танытып, жеңіске жеткендерді ешқашан ұмытпаймыз. Олар өз елінің ғана емес, бүкіл адамзаттың жарқын болашағын қорғап қалды.
Бұл мақалада соғыс жылдары туған адамдардың өміріне назар аударғым келеді. Өзім де соғыс кезінде дүниеге келгендіктен, сол уақыттың ауыртпалықтарын бастан өткердім. Біз сияқты ауылда тұрған буын пешпен жылытылатын үйде тұрдық, керосин шамын пайдаландық, байланыс құралдарынсыз күн кештік. Соғысқа қатысқандармен қатар соғысты бастан кешкен ұрпақ та «Орленок» сияқты патриоттық әндерді тыңдап, батырлар ерлігін жырлап өстік. Кітап пен оқулық, нан мен май алу үшін ұзын-сонар кезекке тұру, ата-аналарына шаруашылықта көмектесу – бәрі де сол ұрпақтың басынан өтті. Бұл қиыншылық оларды төзімді, еңбекқор әрі қайсар етіп тәрбиеледі.
Иә, еліміз бұл кезеңде ауыр сынға төтеп берді. Соғыстың алғашқы күндерінен бастап өнеркәсіптің конверсиясы басталды. Ал ауыл шаруашылығы мен азық-түлік сол арқылы майданның қуатты арсеналына айналды. Қазақстан тұрғындары госпитальдар мен жараланған сарбаздарды қамқорлыққа алып, көмек көрсетті. Ауыл шаруашылығы саласының еңбеккерлері майданды қажетті өнімдермен, азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін бар күш-қуатын, қайрат-жігерін жұмсады. Бұдан жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың жұмысшылары да шет қалмады. Қолда бар өндірістік кәсіпорындардың қуатын асқан жылдамдықпен арттырды. Экономиканың бұрын болмаған жаңа салаларының кәсіпорындары құрыла бастады. Қолда бар деректер бойынша осынау кезеңде елімізде 460 түрлі зауыт пен кәсіпорын, оның ішінде басқа республикалардың аумақтарынан эвакуацияланған 107 кәсіпорын салынды. Ғылым мен білім салалары бұрын-соңды болмаған қарқынмен дамыды. 12 ғылыми-зерттеу институты, 4 жаңа жоғары оқу орны құрылды. Тиісінше, ғылыми қызметкерлер мен студенттер саны өсті.
Жеңістің 80 жылдығын бұрынғы Кеңес одағының халқы ғана емес, бүкіл әлем атап өтеді. Осы соғыста батырларымыз ұрпағының ғана емес, бүкіл адамзаттың болашақ құқығын қорғады.
Ұзан ЫСҚАҚОВ,
Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері