Бұл мәселеге орай Мәжіліс депутаты Дүйсенбай Тұрғанов мәселе көтеріп, депутаттық сауал жолдады. Депутаттың пікірінше, біріншіден, көпқабатты үйлерге жылу жеткізетін орталық – тұрғындардың жайлы тұрмысын қамтамасыз ететін стратегиялық маңызға ие кәсіпорын. Екіншіден, аталған орталықтан электр энергиясы өндіріледі. Демек, мұнайлы Атыраудың энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етіп отырған ірі орталықты күрделі жағдайда қалдыруға бола ма?
«Атырау жылу-электр орталығы» АҚ директоры Мақсот Әленовтің айтуына қарағанда, мұнда 14 бу қазаны мен 12 турбина бар. Қазір 11 қазан мен 9 турбина жұмыс істеп тұр. Резервте 3 бу қазаны мен 3 турбина тұр. Орталықтың тұтынатын газ көлемі шамамен – 1 млрд текше метр. Орталық 325 мВт электр энергиясын өндіреді.
Орталық табиғи «Теңізшевройл» ЖШС-мен жасалған келісімшартқа сәйкес жеңілдік бағамен алып келеді. Келісімшарттың жасалғанына 30 жылдай болған. Алайда мұнай компаниясы биылғы сәуірде келісімшарттың мерзімін алдағы жылы созудан бас тартатыны туралы хат жолдапты. Міне, орталықты тығырыққа тірейтін мәселе содан бері шешімін табар емес.
Осыған байланысты «Теңізшевройл» басшыларымен бірнеше рет кездесу өткенімен, мәселе әлі де күрделі күйінде қалып отыр. Бұл мәселеге тиісті министрлік пен облыс басшылары араласты. Бірақ алдағы қаңтарда басталуы мүмкін күрделі ахуалдың түйіні табылмай, «баяғы жартас – бір жартасқа» айналды.
Мәжіліс депутаты Д.Тұрғановтың пікірінше, алдағы жылы бұл мәселе күрт ушығуы мүмкін. Нақтылай айтқанда, Атырау қаласын жылумен қамтамасыз ету жүйесі мен өңірдің электрмен жабдықталуының тұрақты жұмысына қауіп төнеді.
«Ең маңыздысы, жылу-электр орталығына газ жеткізілетін құбыр өндірістік кәсіпорнының жүйесіне тиесілі, «Интергаз Орталық Азия» АҚ магистралдық газ құбырына тікелей қосылған. «Газ және газбен жабдықтау туралы» заңға сәйкес магистралдық газ құбырына қосылған өндірістік тұтынушы газды өндірушіден ғана сатып алуға құқылы. Демек, бұл жағдайда ТШО-дан алуы керек. «Табиғи монополиялар туралы» заңға сәйкес Атырау жылу-электр орталығына жеткізілетін газ стратегиялық тауарларға жатады. Бұл кәсіпорын табиғи монополия субъектісі ретінде мұндай тауарларды өндірушіден ғана сатып алуға міндетті. Қолданыстағы заңнама Атырау ЖЭО-ға арналған газ көлемін өндірушінің келісімшартынан алып тастап, оны делдал арқылы жеткізуге тікелей тыйым салады», дейді Д.Тұрғанов.
«Теңізшевройл» компаниясының жылу-электр орталығымен ұзақ жылғы әріптестік келісімшартты үзуіне не себеп болған? Депутаттың пікірінше, компания мұны «QazaqGaz» АҚ-мен ұзақмерзімді газ сату жөніндегі жаңа келісімшарттың жасалуымен түсіндіріпті. Жылу-электр орталығымен арадағы ынтымақтастық өңір тұрғындарын электр, жылу энергиясымен үздіксіз қамтамасыз етуге мүмкіндік берген еді.
Енді бұл түйткілдің салдары қандай болуы мүмкін? Депутаттың айтуынша, «QazaqGaz» АҚ немесе оның еншілес ұйымдары арқылы жеткізу тізбегі газдың құнын күрт арттырады. Бұл кезде Үкіметтің 2026 жылдың I тоқсанының соңына дейін коммуналдық тарифтердің өсуін тоқтата тұру жөніндегі шешімі тікелей
бұзылады.
Атырау жылу-электр орталығының басшысы М.Әленовтің айтуына қарағанда, «Теңізшевройл» бұрынғы бағамен табиғи газ беруді тоқтатар болса, оны басқа компания арқылы алуға тура келеді. Сол кезде орталыққа берілетін газ бағасы төрт есеге өседі. Тарифті көтеруге тікелей әсер етеді. Мәселен, жылу тарифі 90, электр энергиясының тарифі 40%-дан астамға көтеріледі.
«Осыған байланысты мынадай шараларды қабылдау қажет. Біріншіден, «Теңізшевройл» ЖШС мен «QazaqGaz» АҚ арасында келісімшарт жасасу кезінде Атырау ЖЭО-ға арналған газ көлемін алып тастауына заңдылық, экономикалық тұрғыдан баға беру керек. Екіншіден, ТШО-ның 2026 жылдан бастап Атырау ЖЭО-ға газ жеткізу туралы келісімшартты ұзартудан бас тарту жөніндегі шешімін қайта қараған жөн. Үшіншіден, тарифтердің өсуіне жол бермеу, Атырау өңірінің негізгі энергия кәсіпорнының тұрақты жұмысын қамтамасыз ету мақсатында жедел ведомствоаралық үйлестіруді ұйымдастыру қажет», дейді депутат Д.Тұрғанов.
Атырау облысы
