Ақылы жол – төлем қабылдайтын бекет қана емес, өз бетімен жұмыс істейтін толыққанды жүйе. Мұндай жолдарды күтіп ұстауға мемлекеттен жеке қаржы бөлінбейді, республикалық бюджет бұл бағытты қаржыландырмайды. Барлық жұмыс жүргізуші төлеген қаражаттың есебінен атқарылады. «Автомобиль жолдары туралы» заң мен Үкіметтің №744 қаулысында «ҚазАвтоЖол» ұлттық оператор ретінде бекітілген. Компания өкілдерінің айтуынша, жолдан түскен қаржы бөлек есепте сақталып, жолдың күтімі мен қауіпсіздігіне ғана жұмсалады.
«Жүргізуші төлеген әр теңге жолға қайта оралады. Мысалы, былтыр ақылы жолдардан 53 миллиард теңге жиналды. Бұл қаражаттың арқасында жолдардың үздіксіз күтімі қамтамасыз етілді. Бір жылдың ішінде 43 мың шаршы метр ойық жөнделіп, 17,6 мың шақырым жол белгілеулері жаңартылды. 29 мыңдай жол белгісі орнатылып, қыс мезгілінде 2,3 миллион текше метр қар тазаланды. Сонымен қатар 680 техника сатып алынды, ал 383 миллион теңге республикалық бюджетке аударылды. Бұл – жүйелі жұмыстың нақты нәтижесі. Ал биылғы жылдың қаңтар-қазан айларындағы көрсеткіш бұдан да жоғары. Осы кезеңде 72 миллиард теңге жиналып, жол желісі 26 ақылы учаскеге дейін кеңейді. Олардың жалпы ұзындығы – 4 883 шақырым. Осы уақытта 61,4 мың шаршы метр ойық жөнделіп, 19,6 мың шақырым жол белгілеулері салынды. 4 363 жол белгісі орнатылып, 31,6 мың желі метр қоршау жаңартылды. Қысқы маусымда қар тазалау көлемі 417 мың шақырымға жетті. Техника жаңарту ісі де жалғасып жатыр, 89 трактор сатып алынды, тағы 504 техниканы күтіп отырмыз», дейді компания өкілдері.
Компания жұмысы ашық әрі бақылауда. 2024 жылы Антикоррупция қызметі мен Ішкі мемлекеттік аудит комитеті тексеріс жүргізген. Барлық қаржы есебі жыл сайын аудиттен өтеді. Құжаттар Қаржы министрлігінің депозитарийінде және компанияның ресми сайтында ашық жарияланады.
Осындай қаржылық әрі ұтымды ұйымдастыру жүйесі экология саласында да қалыптасып отыр. Ондаған жыл бойы шешімін таппай келген экологиялық мәселелерге нақты қадам жасалды. Бұл бағытта «Жасыл даму» компаниясы маңызды рөл атқарып келеді. 2025 жылы компания экологиялық қатерлерді жою мен табиғи ортаны қалпына келтіруге 42,7 миллиард теңге бөлді. Компания мәліметінше, 11,9 миллиард теңге кеңес дәуірінен қалған жеті нысандағы иесіз қалдықтарды жоюға бағытталады. Мұндай нысандар Ақмола, Қостанай, Павлодар және Маңғыстау облыстарында орналасқан. Тағы 5 млрд теңге Маңғыстау облысындағы Қошқарата қалдық қоймасын жою жұмысына жұмсалады.
Бұдан бөлек, тұрмыстық қалдықтар полигондарын жаңарту мен жаңасын салу ісі басталды. Бұл бағытқа 21 млрд теңге қарастырылған. Ал 2026 жылдың соңына дейін бұл саладағы жалпы инвестиция көлемі 185 миллиард теңгеге жетуге тиіс. Көп өңірде мұндай полигондар 30–40 жыл бойы жаңартылмаған. Сонымен қатар Каспий теңізін зерттеу институтының жұмысына 1,8 млрд теңге, Аралдың құрғаған табанын орманға айналдыруға 2,6 млрд теңге бөлінді.
«Орманды қалпына келтіру үшін қажетті жабдықтар сатып алынады. Бұл мақсатқа 21,3 миллиард теңге бөлінді. Ал орман өрттерін алдын ала анықтап, жедел сөндіруге мүмкіндік беретін ерте бақылау жүйесін алу үшін 32 миллиард теңге қарастырылған. Бұған қоса орман шаруашылықтарына арналған техника мен көлік сатып алуға 8 млрд теңге, ал еліміздің гидрометеорологиялық қызметін жаңғыртуға 8,9 млрд теңге бөлінді», дейді компания өкілдері.
Компания экологиялық бағытпен ғана шектелмей, утильалым қаражатын ел экономикасының нақты секторына бағыттап отыр. Үкіметтің №604 қаулысына сәйкес өңдеу өнеркәсібін дамытуға 604,6 млрд теңге бөлінді. Қалдықтарды жинау мен қайта өңдеуге 9,7 млрд теңге, экологиялық мәдениет пен экологиялық білім шараларына 400 млн теңге қарастырылған.
Ең тиімді бағыттардың бірі – револьверлік несие бағдарламасы. Соның арқасында отандастарымыз 13 мыңнан астам отандық көлікті жеңілдетілген шартпен сатып алды. Бұл автозауыттардың тұрақты жұмысын қамтамасыз етіп, ішкі өндірістің үзіліссіз жүруіне мүмкіндік берді. Ауыл шаруашылығында да оң нәтиже бар. Фермерлер 1,8 мыңға жуық трактор мен комбайнды лизинг арқылы алып, отандық техникаға сұраныс арттырды.
«Қоғамдық көлік те жаңарып жатыр. Осы мақсатқа 45 млрд теңге бөлініп, 1 761 экологиялық автобус сатып алынды. Компанияның есебінше, бұл жаңару жыл сайын 16 миллионнан астам жолаушыны тасымалдауға мүмкіндік береді. Мұндай шаралар аймақтардағы көлік қатынасын жақсартып, өңірлердің өмір сапасын арттыруға жол ашып отыр. Утильалымнан түскен қаражатты төтенше жағдайлар қызметі, орман шаруашылығы мен полицияның техникалық базасын жаңартуға да бағыттап отырмыз. Орман мекемелеріне техника алу үшін 8 млрд теңге, гидрометеорологиялық қызметті жаңғыртуға 8,9 млрд теңге бөлінген», деп түсіндірді компанияның баспасөз қызметі.
Айта кетейік, кейінгі үш жылда «Жасыл даму» мемлекетке 175 миллиард теңге аударған. Бұдан бөлек, өңдеу өнеркәсібі жобаларына 605 миллиард теңгеден астам қаржы бөлу жоспарланған.
Бүгінде еліміздің дамуы бюджетке ғана сүйенбейді, әр сала өз әлеуетімен ілгерілеп келеді. Ақылы жолдар экономиканың қозғаушы күшіне, ал «Жасыл даму» экологиялық жаңғырудың тірегіне айналды. Бірі жолдағы қауіпсіздік пен тәртіпті қамтамасыз етсе, екіншісі қоршаған ортаны қорғауға және өмір сапасын арттыруға бағытталған. Бұл – елдің тұрақты дамуы мен экономикалық тәуелсіздігін нығайту жолындағы маңызды қадам. Сонымен қатар болашақ ұрпаққа қолайлы орта мен сапалы инфрақұрылым қалдырудың нақты үлгісі.
