«Кейінгі жылдары жеміс бақтарының ауданы 5 мың гектарға (16,5-тен 11,9 мың гектарға дейін) қысқарған. Сорттық құрамды жаңарту да проблема күйінде қалып отыр. Өңірде агротехнология да маңызды. Қазіргі заманғы агротехнологияларды енгізу бойынша Еңбекшіқазақ және Талғар аудандарында оң нәтиже барын ерекше атап өткен жөн. Мысалы, Еңбекшіқазақ ауданының «Юнифрут» серіктестігі кейінгі үш жылда алманың өнімділігін гектарына 15 тоннадан 45 тоннаға дейін арттырды. Сондай-ақ Талғар ауданындағы «Баймен» ЖШС жыл сайын бір гектардан 35–40 центнерден өнім алады», деді облыс әкімінің орынбасары Бақытнұр Бақытұлы.
Ұлттық ғылым академиясының агробиоресурстар және экология ғылымдары орталығының жетекшісі Жанна Алманованың сөзінше, Жолдауда айтылғандай ұлттық азық-түлік нарығының импортқа тәуелділігін барынша азайту және дәстүрлі отандық өнімдерді шетелдік нарықтарға белсенді түрде шығару маңызды стратегиялық міндет болып тұр.
«Жеміс-көкөніс секторы азық-түлік қауіпсіздігі мен агроөнеркәсіптік кешенді әртараптандыруда маңызды рөл атқарады. Аталған шаруашылықтың дамуын тежейтін негізгі факторлар – отандық селекциялық және тұқым шаруашылығы базасының әлсіздігі, импорттық отырғызу материалдарына тәуелділік. Біздің сорттар әлемдік нарықта көбіне бәсекеге қабілетсіз, себебі селекциялық жетістіктерді ауыл шаруашылығы өндірушілеріне жеткізудің заманауи жүйесі жоқ. Тұқым өсіретін шаруашылықтар дамымаған, сатудың кепілді нарығы мен сертификаттау және сақтаудың инновациялық инфрақұрылымы жоқ. Жеміс-көкөніс өнімдерінің қосылған құны терең өңдеудің әлсіз дамуына байланысты төмен деңгейде қалып отыр. Бұл алшақтықты еңсеру үшін ғылымның практикалық қайтарымын қамтамасыз ететін жаңа тетіктер қажет», дейді Ж.Алманова.
Қазақстан жеміс-көкөніс шаруашылығы ғылыми зерттеу институтының басқарма төрағасы Теміржан Айтбаевтың пікірінше, негізгі мақсат – шаруа қожалықтарына институттың ғылыми жетістіктерін, соның ішінде жеміс-көкөніс дақылдарының жаңа сорттарын, оларды өсіру технологияларын, тыңайту, зиянкестерден қорғау, сақтау, қайта өңдеу бойынша ғылыми еңбектермен таныстыру, бөлісу.
«Бүгінде 70-80 пайыз көшеттерді шетелден әкелеміз. Оған қыруар қаражат жұмсалады. Сондықтан отандық сорттардың тұқымын өсіріп, көшетін ұсынамыз. Жеміс дақылдарының ішінде егістік көлемі үлкен, тұтыну мөлшері көбі – алма. Биылдан бастап апортты жандандыру жобасы жүзеге асырылып жатыр. Нәтижесінде, алдағы үш жылда 110 гектар жерге жаңа апорт бағы отырғызылады. Оны біздің институтта ғана емес, шаруа қожалықтары да отырғызады. Институттың басты міндеті – осы 110 гектарға қажетті апорттың өте сапалы көшетін өсіріп беру. Алдағы уақытта оның гектарын 3 000–3 500-ге жеткізу жоспары бар. Алманың экспорттық әлеуеті өте жоғары және отандық бренд. Сол себепті көшеттеріне шетелден де сұраныс көбейіп жатыр», деді Т.Айтбаев.
«Сарыағаш ЖерСыйы» ЖШС жетекшісі Танабай Шынтасовтың айтуынша, 2017 жылға дейін Үкімет тарапынан алманы өндірушілерге де, егушілерге де субсидия бөлінетін. Қазір ол тоқтап қалыпты.
Іс-шара қорытындысында агроконсорциум құру және селекциялық-генетикалық әрі тұқым шаруашылығы орталықтарын құру бойынша ұсыныстар қамтылған қарар дайындау туралы шешім қабылданды.
Алматы облысы
