Фото: pixabay.com
Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 2025 жылдың алғашқы төрт айында еліміз 4,3 мың тонна балмұздақ экспорттаған. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 41,6 пайызға артық көрсеткіш. Демек, балмұздақ өндірісіндегі экспорттық әлеует артып, отандық өнім шетел нарығында сұранысқа ие бола бастағанын аңғару қиын емес.
Бүгінде елімізде өндірілген балмұздақтың негізгі тұтынушылары – Қытай мен ТМД елдері. Географиялық орналасу мен логистикалық тиімділік, сондай-ақ баға мен сапа сәйкестігі – экспорт көлемін ұлғайтуға мүмкіндік беріп отыр. Бұл бағыттағы өнімнің сапасы мен экологиялық тазалығы да сыртқы нарық үшін маңызды артықшылық ретінде бағаланып келеді.
Айта кетерлігі, елімізде балмұздақ тек шетелге жөнелтіліп қана қоймай, ішкі нарықтағы тұтыну көлемі де артып келеді. Биылғы қаңтар мен мамыр айлары аралығында Қазақстанда жалпы көлемі 23,8 мың тонна балмұздақ пен тағамдық мұз өндірілген. Бұл 2024 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 17,1 пайызға жоғары. Яғни, өндіріс көлемі жыл санап өсіп келеді.
Импорт пен отандық өнім үлесі
Сонымен қатар, нарықтағы шетелдік өнімдердің де өз орны бар. Аталған бес ай ішінде елімізге 3 мың тонна балмұздақ импортталған. Бұл ішкі нарықтың 15,4 пайызын құрайды. Демек, нарықтың негізгі бөлігін отандық өндірушілер қамтамасыз етіп отыр. Бұл – отандық кәсіпорындардың қуаты мен тұтынушылар сенімінің артқанының айғағы.
Импорт географиясына үңілсек, балмұздақ елімізге негізінен Ресей (1,5 мың тонна), Қырғызстан (1 мың тонна) және Түркия (300 тонна) сынды елдерден жеткізілген. Бұған қоса, отандық нарықта Өзбекстан, Швейцария, Беларусь және Италия елдерінің де балмұздақ өнімдері кездеседі. Бұл өз кезегінде тұтынушы таңдауын кеңейтсе де, отандық өндірушілерге бәсекелестіктің күшейгенін көрсетеді.
Маусымдық сұраныстан – тұрақты экспортқа
Балмұздақ өндірісі ұзақ уақыт бойы маусымдық сипатқа ие болып келген еді. Алайда соңғы жылдары технологиялық жетістіктер мен сақтау инфрақұрылымының дамуының арқасында бұл өнім жылдың кез келген мезгілінде тұтынылатын тауарға айналып келеді. Ал шетелге экспорт көлемінің жыл санап артуы – осы салада нақты стратегиялық бағыт қалыптасып келе жатқанын аңғартады.
Тиісті қолдау мен серпінді өндіріс болған жағдайда, балмұздақ сынды тағам түрлері еліміздің агроөнеркәсіптік кешенінің экспорттық қоржынында маңызды орын алуы мүмкін. Ең бастысы – сапа мен қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып, тұтынушы сеніміне ие болу.
