Бұл көліктің орташасының салмағы 17,1 тонна, ал үстіне алатын жүгі – 31 тонна. Сонда магистралды асфальт жолдарға түсіретін салмағы – 48 тонна. Жылдамдығын сағатына 90 км-ге дейін жеткізе алады. Демек, 1 метр жолға түсіретін жүктемесі – шақырымына 4 320 тонна. Сонша ауыр жүк, қатты жылдамдық жолды езбей қоймайды. Бізде белдікке түсіретін салмақ 10 тоннадан аспауы керек. Ал көктемгі және жаз айларында бұл шектеу 8 тоннаға дейін төмендетіледі. Салыстыру үшін айтатын болсақ «КамАЗ»-дың алатын жүгі 7 тоннадай, артындағы тіркемесімен қосқанда 15-16 тонна шамасында. Бірақ оның бағасы – 32-33 млн теңге, ал «Shacman»-ды 25-26 млн теңгеге алуға болады. Сондықтан кәсіпкерлер әрі арзандау, әрі жүкті көп көтеретін көлікке ұмтылады. Оның жолды бұзатынын ешкім ескере қоймайды.
Солтүстік Қазақстан облысында былтыр ғана Сергеевка – Петропавл бағытының жолы басталып, Покровка ауылына дейін тақтайдай тегіс жол түсіп, халық қуанып жүрген. Жақында сол жолмен жүрсек көп тұстарының шеті езіліп, шұқанақ болып қалыпты. Бұған не болған десек, «Shacman» жолдарды осылай бұзады деседі... Жол құрылысының нормативіне қарасақ, жүк көліктері көп жүретін тасжолдарда асфальт кем дегенде 4-5 қабатты болып, қалыңдығы 30 см-ге жетуі керек. Әр қабаттың арасына битумдық эмульсия құйылады. Осындай норматив орындалса, тасжол бірнеше жыл жөндеусіз сақталады. Бірақ бұл норматив ұдайы орындала бермейді. Оған қосылатын «Shacman»-ның зардабы тағы бар. Сөйтіп, миллиардтарға салынған жолдар аяусыз үгітіліп, шұрық-тесігі көбейіп жатыр.
«Басқа елдердің бәрінде бұл техника тек карьерде жүреді. Бізде ғана магистралды жолдарда жүруге рұқсат етілген. Шектеуді биыл қоямыз дегенбіз. Бірақ кәсіпкерлердің де жағдайын ойлаған дұрыс. Қазір елімізге дәл осы техника ағылып келіп жатыр», деп уәж айтты бұрынғы Көлік министрі Марат Қарабаев 2023 жылы Астана тұрғындарымен кездесуде. Сонымен қатар экс-министр Қытайда жасалған «Howo» және «Shacman» маркалы ауыр жүк көліктерінің саны 60 мыңнан асатынын, оларды жүк тиеген күйінде мүлде жүргізбеу туралы ереженің заң жобасына енгізілгелі жатқанын да айтқан. Содан бері бір жыл өтсе де заң жобасы қабылданбады, ал бірер күн бұрын аталған уәдені берген министрдің өзі орынтағын босатты.
Сөздің шынына келсек, «Howo» мен «Shacman»-дарға «жаны ашып, қорғап» отырған лоббистік топтар бар екені байқалады. Рас, бір кезде артық жүк тиеп алған мұндай көліктерді тоқтатып, айыппұл да салған көрінеді.
«Бірде біз осындай көліктерді тоқтатып, айыппұл салмақ болғанымызда олардың жүргізушісі қожайындарына хабарласты. Айналасы бір сағаттың ішінде біздің басшыларымыздан «босатыңдар» деген бұйрық түсті», дейді бізбен әңгімелесіп, бірақ аты-жөнін көрсетуді қаламаған жол сақшысы.
Демек, қожайындар «басшылармен» келіскен. Ал «келісудің» қалай болатыны былай да түсінікті. Сөйтіп, бұл істе де жемқорлық жол тауып тұр.
Солтүстік Қазақстан облысы
