Фото: REUTERS
Жаңа толқын ба, әлде ескі тәсіл ме?
Мұндай кезеңде мұнай өндіруді ұлғайту – бұл қарапайым жоспарды орындаудан гөрі, нақты мәлімдеме іспетті. ОПЕК+ ұйымы нарықты бақылауда ұстау үшін барлық тетіктерді қолдануға дайын екенін ашық аңғартады. Әлем бағаның төмендеуін құп көріп жатқанда, картель мүлде басқа мақсаттарды көздейді: бағаны құлатпай-ақ, жоғалған нарық үлесін қайтару және энергетикаға деген өсіп келе жатқан сұраныс аясында өз позициясын күшейту. Енді есеп-қисаптан гөрі геосаяси есептеулер маңыздырақ.
Сыртқы қысымды елемеу аңғалдық болар еді. Ақ үй өз азаматтары үшін бензин бағасына алаңдап, нарықта көбірек мұнай болуын қалайды. Бұл – айсбергтің тек төбесі ғана. ОПЕК+ ұйымынан тыс, мұнай өндірісін тәуелсіз арттырып жатқан ойыншылар да бар – АҚШ-тың тақтатас алпауыттарынан бастап, Гайана мен Латын Америкасындағы жаңа мемлекеттерге дейін. Олардың әр баррелі – картельдің ықпалына төнген нақты қауіп. Мұндай жағдайда ОПЕК+ ұйымының жауабы – жай ғана реакция емес, алдын ала жасалған стратегиялық қадам.
Квоталар – шынайы себеп пе, әлде сылтау ма?
Ирак пен Қазақстан сынды елдерге квотадан артық өндіргені үшін тәртіптік шара қолдану туралы сөздер айтылып жатыр. Алайда шындыққа тура қарасақ, бұл елдердің үлесі жалпы өндіріс көлемінде мардымсыз ғана. Олардың артық өндірісі жаһандық нарықты шайқай алмайды. Демек, мұндай «бұзушылықтар» ұйымға икемді әрекет етуге мүмкіндік беретін формалды себеп қана болуы мүмкін. Бұл тәртіп туралы емес, стратегиялық мүдделер туралы.
Өндіруді арттыру шешімі – ОПЕК+ ішкі бірлігін сынақтан өткізу. Сауд Арабиясы, Ресей және БАӘ сынды ірі ойыншылар табысты арттыру мен нарықты бәсекелестерге беріп қоймау арасында тепе-теңдік сақтауға тырысуда. Бұл шешім – ұйымның бірлігін, қажет жағдайда ортақ әрекетке келуге қабілетті екенін көрсетеді. Негізгі мақсат – нақты квоталарды ұстану емес, жаһандық нарықта өз ережесін қалыптастыру.
Тактикалық жүріс
ОПЕК+ – үлкен геосаяси ойындағы негізгі ойыншы, және оның ставкасы жоғары. Мұнай өндіру көлемін арттыру – жекелеген елдерге ескерту емес, жаһандық энергетикалық ағындарды басқару үшін есептелген қадам. Бұл көп қырлы шахмат партиясында ұсақ ойыншылардың әрекеті тек үлкен стратегияның бір бөлігі ғана. Картельдің табысы – барлығына бірдей квота орындатуында емес, қарсыластардың келесі қадамдарын алдын ала болжауда және солардың алдын орауда. Жаңа энергетикалық дәуірде өміршеңдік пен үстемдіктің басты шарты – икемділік пен дер кезінде шешім қабылдай білу.
