Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Әділет вице-министрі Алма Мұқанова әкімшілік заңнаманы жетілдіру тәсілдері туралы баяндады. Кодексте мемлекеттік органның шешіміне немесе әрекетіне (әрекетсіздігіне), оның ішінде сот тәртібімен дауласу үдерісінде жеке тұлғаның құқықтық мүмкіндіктерін теңестіруге мүмкіндік беретін құқықтық құралдар көзделген.
«Кодексте арнайы қағидаттар белгіленген, оларды сақтамау сипаты мен маңызына байланысты әкімшілік органның шешімін заңсыз деп тануға негіз бола алады, бұл оның барлық туындайтын мән-жайлармен жойылуына әкеп соғады. Әкімшілік органдардың шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдану жөніндегі істерді қарайтын құрылған мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соттар өздерінің тиімділігін көрсетті. Әкімшілік сот ісін жүргізудің айрықша белгілерінің бірі – соттың белсенді рөлінің жаңа қағидатын енгізу. Нәтижесінде, судьяға істі дұрыс және әділ шешу үшін белсенді болуға және өз бастамасымен қосымша дәлелдемелер жинауға мүмкіндік беріледі. Мысалы, Жоғарғы соттың мәліметтеріне сәйкес, әкімшілік әділеттің жаңа форматының бірінші жылында аяқталған істердің жалпы санынан талапкерлердің талаптары 4 474 іс бойынша толық немесе ішінара қанағаттандырылды (52%), 4 085 немесе 48 пайызы қанағаттандырудан бас тартылды», дейді вице-министр.
Бұл ретте ол кодекс қолданысқа енгізілгенге дейін мемлекеттік органдарда азаматтармен және заңды тұлғалармен дауларда «ұтылған» істердің мұндай сыни көрсеткіштері болмағанын атап өтті. Мысалы, бұрын мемлекеттік органдар азаматтық істердің 85%-ға жуығын жеңіп алған. А.Мұқанова Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексі өзінің мәні бойынша мемлекеттік органдар мен қоғам арасындағы қарым-қатынастың ерекше тәртібінің кепілі екенін атап өтті.
Алма Мұқанованың айтуынша, Конституцияның 24-бабы мәжбүрлі еңбекті қылмыстық немесе әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін кінәлі деп тану туралы сот актісі негізінде не төтенше немесе соғыс жағдайы кездерінде ғана пайдалануға жол береді. Әкімшілік құқық бұзушылықтардың орбитасына қатысты қолданыстағы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексті, атап айтқанда Ерекше бөлімнің 25-тарауын (белгілі бір қызметке байланысты әкімшілік жауапкершілікті көздейтін) талдауға тоқталсақ, бұл тарауларда 600-ге жуық құрам бар. Бірақ барлық құрам бойынша мәжбүрлі еңбекті қолдану құрамдардың сипатына, жекелеген құрамдар бойынша қоғамдық жұмыстарды енгізудің дұрыстығына байланысты мүмкін емес. Жалпы алғанда, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер шеңберінде мәжбүрлі еңбекті қолдану жазаның әкімшілік құқық бұзушылықтың сипаты мен қоғамдық қауіптілік дәрежесімен, оның салдарымен, жасалу мән-жайларымен және кінәлінің жеке ерекшеліктерімен салыстырымдылығын ескере отырып, бірқатар құрам бойынша мүмкін болады. Бұл ретте осы институтты іске асыру тетігі және қарастырылып отырған өндіріп алу түрін көздеу қажет нақты құрамдарды бекіту ағымдағы заң шығару қызметі шеңберінде пысықталады.
Оның айтуынша, қоғамдық жұмыстарға тарту түріндегі әкімшілік жаза жергілікті атқарушы органдарға сот шешімі келіп түскен күннен бастап күнтізбелік он күннен кешіктірілмей орындалады. Адам қоғамдық жұмыстардан жалтарған кезде жергілікті атқарушы органдар ішкі істер органдарына ұйғарым жіберу үшін хабарлама жібереді, ол қоғамдық жұмыстарды әкімшілік қамаққа ауыстыру мәселесін қарай отырып, қоғамдық жұмыстарды қою туралы шешім шығарды.
Сонымен қатар Конституцияның 39-бабының 1-тармағынан адамның құқықтары мен бостандықтары тек заңдармен шектелуі мүмкін екендігі шығады. Осыған байланысты Әкімшілік құқық бұзушылық туралы заң жобасында жетекті қолдану тетігін бекіту ұсынылады, өйткені жетек әкімшілік-процестік қамтамасыз ету шарасы болып табылады және осы істі уақтылы және дұрыс қарауды қамтамасыз ету мақсатында сырттай іске асыруға болмайтын үдерістік әрекеттерді орындау мақсатында жеке тұлғаны мәжбүрлеп жеткізуден тұрады.
Тиісті заң жобалары маусымда Парламентке енгізілмек.
