Бүгінде өңірде егін орағы қызу қарқын алған. Ауыл шаруашылығы басқармасы ұсынған мәліметтер бойынша 4,2 миллион гектар алқаптың бестен бірі бастырылып, шығымдылық 14,7 центнерден айналуда. Алқалы жиынға қатысушылар 2003 жылдан бері астық өсірумен айналысып келе жатқан «Агрофирма Эксимнан» ЖШС-нің танаптарын аралап, жауапты науқанның барысымен танысты. Серіктестік директоры Төлеген Қонысбаев 30,5 мың гектар алқапқа дәнді және майлы дақылдар өсірілгенін, егіншілік мәдениетін жетілдірудің озық әдіс-тәсілдерін кеңінен қолданудың арқасында өнімділікті 25 центнерден кемітпеу міндеті тұрғанын әңгімеледі. 418 адам жұмыспен қамтылған. Майлы дақылдардың – 65, арпаның 50 пайызын бастырып үлгірген комбайншылар Петропавл қаласында шығарылатын «Sampo Asia» комбайнының жаткасы жасымықты жинауға қолайлы, ауа райын талғамайтын артықшылықтарын айтып берді. Шетелдік техникаларға қарағанда, бағасы қолжетімді.
«Қазтехмаш», «Avagro», «Петропавл трактор зауыты» кәсіпорындарының жоғары өнімді ауылшаруашылық техникалары қойылған көрмемен танысу кезінде аймақ басшысы Құмар Ақсақалов климаты қатал, құбылмалы, тәуекелі көп өлкеде бидай сұрпының өсірілу технологиясын жан-жақты меңгерудің маңыздылығын атап көрсетті. Алдын ала болжам бойынша 6 миллион тоннаға жуық ел ризығы қамбаға құйылады, деп межеленген. Қытай, Иран, Ресей секілді ірі державалар Қызылжардың сапалы астығына қызығушылық танытып отыр.
– Отандық техникалар өнімділік, дизель отынын үнемдеу параметрлері жағынан шетелдікінен кем емес. Агроқұрылымдар тарапынан сұраныс артып келеді. Ендігі кезекте сервистік қызмет көрсету сапасын арттыру керек, – дей келіп, Құмар Іргебайұлы келесі жылы майлы дақылдар көлемін бір миллион гектарға дейін ұлғайту міндетін қойды.
Облыс әкімінің бірінші орынбасары Айдарбек Сапаров агроөнеркәсіп кешенінің дамуы жайлы баяндап берді. Биыл ауыл шаруашылығы саласына 32 миллиард теңге инвестиция тартылған. Бұл – өткен жылға қарағанда 23 пайызға көп. Мемлекет тарапынан 44 миллиард теңгенің қаржылық қолдауы көрсетіліп, 66 пайызға игерілген. 843 техника сатып алынған. Жауапты науқанға 8 мыңнан астам техника бірлігі жұмылдырылса, 3 мыңдайы –жоғары өнімді егіс кешендері. 75 мың тонна арзандатылған жанар-жағармай толық жеткізілген. Жалпы, сыйымдылығы 3,4 миллион тонна болатын 49 элеватор астық қабылдауға әзір. Азық-түлік тағамдарының өндірісі 50 млрд теңгені құраған. 7 айда 26,4 мың тонна ет, 322,7 мың тонна сүт өндіріліп, тиісінше 20 және 34 пайызы өңдеуге жіберілген. Оның айтуынша басқа салаларға қарағанда ауыл шаруашылығы қызметкерлерінің жалақысы әлі төмен. Агроқұрылым басшыларын еңбекақыны уақытылы төлеу, өзге де ынталандыру шараларын жүзеге асыру міндеттері тұр.
АӨК-ке баламалы энергияны қолданудың әлеуеті жайлы облыс әкімінің орынбасары Антон Федяев есеп берді. Соңғы кездері бу қазандықтарына көмірдің орнына сабанды қолдануға ұмтылыс байқалады. Оның тиімді жақтары аз емес. Ең бастысы, қоршаған ортаға зиянды заттардың таралуы азаяды. № 2 Петропавл жылу электр орталығын қоспағанда облыс тұрғындары бір жылда 410 мың, бюджеттік мекемелер 173 мың, заңды тұлғалар 153 мың, орталық қазандықтар 47 мың тонна көмір жағады. Енді осы қажеттілікті өтеуге 940 мың тонна сабан жеткілікті. Жыл сайын 4 миллион тоннаға жуық жиналатын сабанның бір бөлігі жерді құнарландыруға және мал шаруашылығына пайдаланылса, 40 пайызын отын ретінде жұмсауға болады.
– ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесінде «жасыл» экономикаға айрықша назар аударылуы бекер емес. Уақыттың өзі дәстүрлі энергия көздерін тиімді пайдалануды талап етіп отыр. Дала жұмыстары қарсаңында өртелетін сабанды кәдемізге жарататын болсақ, екі жылда жарты миллиард теңге бюджет қаржысын үнемдей аламыз. Осы бағыттағы жұмысты жандандыру уақыт талабы, – деді аймақ басшысы.
«Дала күні» аясында өткен семинар-кеңесте егін ору науқанын жоғары ұйымшылдықпен өткізуге ерекше көңіл бөлінді. Елімізде өндірілетін астықтың үштен бірі солтүстікқазақстандық диқандарға тиесілі. Барлық егістік жердің 770 мың гектары – майлы дақылдар. Бұршақ тұқымдары 196 мың гектарға жетеғабыл. Алғаш рет екі мың гектар алқапқа соя егілді. Астық өндірісін әртараптандыру–мәселенің бір жағы. Майлы дақылдар өсіру технологиясын енді игеріп жатқан шаруашылықтар үшін оның өзіндік қиындықтары да жоқ емес. Қазіргі қарқынға қарағанда, асулар биігінен көрінеді деген сенім мол. Бұл ойды облыстық тәжірибе стансасының директоры Белгібай Қанафин де қолдады. Ол дәнді және майлы дақылдарды жинау мен топырақты күзде өңдеу технологияларының өзіндік ерекшеліктері туралы сөз қозғаса, Анатолий Рафальский, Еркебұлан Мәмбетов, Геннадий Зенченко секілді ірі агроқұрылымдарға жетекшілік ететін басшылар өз тәжірибелерін ортаға салды.
Жиынға қатысушылар мемлекет тарапынан сатып алынатын бидай мен майлы дақылдардың бағасы, қосалқы шаруашылықтардың өнiмдерiн өткiзу мәселелеріне қатысты сауалдар қойды.
Семинар-кеңесті қорытындылаған Қ.Ақсақалов АӨК саласында еңбекақыны өсіру, салық төлеу, жаңа жұмыс орындарын ашу, қосалқы шаруашылықтардың өнімдерін қабылдау, кооперативтер құру жөнінде бірқатар тапсырмалар жүктеді.
Өмір Есқали,
"Егемен Қазақстан"
Солтүстік Қазақстан облысы,
Тайынша ауданы
Суреттерді түсірген
Талғат ТӘНІБАЕВ
