Партиялық-саяси құрылымдардан заң шығарушы билікке көшу үдерісінің маңызын айқындап алуымыз керек. Геосаяси және ішкі жағдайларды ескере отырып, басты мақсатымыз – мемлекеттілігімізге төнуі мүмкін барлық тәуекелді барынша азайту.
Ашығын айту керек, қоғам бірмандатты округтерден сайланған депутаттардан зор үміт күткен еді. Бірақ бұл сенім толық ақталды деуге келмейді. Иә, Парламентке елге танымал тұлғалар өтті. Алайда оларда мықты ұйымдық қолдау мен институционалдық әлеует болмағандықтан, қоғам күткен нәтижелерді толық көрсете алмады.
Депутаттардың қызметіне жүргізілген қарапайым контенттік талдау партиялық тізіммен сайланған өкілдердің жұмысы анағұрлым тиімді екенін аңғартады. Сондықтан қоғамға ұлттық саяси партиялардың институционалдық артықшылығын түсіндіру маңызды. Өйткені елді біріктіру мен қоғамды топтастыру сияқты ауқымды міндеттерді орындау – дәл осы партиялардың міндеті. Біреуге ұнар, біреуге ұнамас, бірақ әзірге бұл бағытқа балама ұсынылмағаны анық.
Айтылып отырған мәселе – бір жүйені екіншісімен түбегейлі ауыстыру емес, даму үлгілерін жетілдіру туралы. Егер елде жалпыұлттық институттар қалыптаспаса, олардың орнын бейресми, тіпті конституцияға қайшы құрылымдар басуы мүмкін. Мұндай жағдайда архаикалық, жүйесіз әрі мемлекеттіліктің негізіне қауіп төндіретін құбылыстардың пайда болу қаупі жоғары. Бұл – мемлекет пен қоғам үшін маңызды сын-қатер.
Мысал ретінде кеше ғана өткен Семей қаласының алғашқы тарихи сайлауын айтуға болады. Осы тәжірибе көрсеткендей, еліміз енді тұрақты түрде сайлау өткізіп отыратын мемлекетке айналды. Бұл – демократиялық үдерістің жаңа кезеңі. Ендігі жерде саяси партиялар өз кандидаттарына қолдау білдіру үшін жергілікті платформа қалыптастырып, үгітшілер мен бақылаушылар, сайлау комиссияларының мүшелері, заңгерлер, спичрайтерлер, саясаттанушылар мен әлеуметтанушылардан құралған кәсіби командалар құруға тиіс.
Мысалы, Семей қаласының өзінде ғана әрбір партияда кемінде 300–400 белсенді жақтаушысы, білікті мамандары және тұрақты қаржыландыруы болуы қажет. Мұндай әлеуетті бірмандатты кандидаттар қамтамасыз ете ала ма? Күмәнім бар. Ал енді осыны елдік ауқымда елестетіп көрейікші.
Сондықтан демократияны дамыту, саяси бәсекелестікті күшейту, ұлттық деңгейде жаңа идеялар қалыптастыру ісі – ең алдымен жалпыұлттық саяси партиялардың негізгі міндеті болуға тиіс.
Айдос САРЫМ,
Мәжіліс депутаты