Ақын тойы халық тойына айналды

Парасатты поэзия пай­­ғам­барының то­йына Алматыдан ақынның жары Салтанат, ұлы Ғазиз, неме­релері арнайы келді. Сондай-ақ Жазушылар одағы бас­қармасының төрағасы Мереке Құлкенов, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, ақын Ақұштап Бақтыгереева, публицист, журналист Қайнар Олжай, кәсіпкер, «Катэк» жобалау-зерттеу компаниясының президенті, Қадыр Мырза Әлі атындағы қордың құрылтайшысы Құн­дыз Нұпов та тойдың тө­рі­нен табылды. 90 жылдық той­дың рәсімі ақынның ескерткішіне гүл шоқтарын қоюмен бас­талды. Меймандарға Батыс Қазақстан облысының әкімі Нариман Төреғалиев бастаған жергілікті басшылар, белгілі қо­ғам қайраткерлері, зиялы қауым өкілдері құрмет көрсетті.

Ең үлкен іс-шара Ғарифолла Құрманғалиев атындағы облыс­тық филармонияның «Атамекен» өнер ордасында жалғасты. Фи­лармония ұжымы ұсынған кон­церттік бағдарлама тек қана Қадыр шығармаларынан тұрды. Қатимолла Бердіғалиев бастаған дүлдүл әншілерге Дәулеткерей атындағы ұлт-аспаптар оркестрі дем беріп отырды.

– Қадыр ақынның тойы – халықтың тойы. Қазақтың естия­р баласы жаттайтын тақ­пақтан бастап, еңкейген қариясы айтатын бата-нақыл сөзге дейін Қадыр ағамыздың қаламынан тыс қалған жоқ. Биыл қазақтың үш ақынының 90 жылдығы. Олар – Тұманбай Молдағалиев, Қадыр Мырза Әлі және Жұмекен Нәжімеденов. Осы үшеуі – қазақ поэзиясының, қазақ әдебиетінің алтын шегелері болды, – дейді Жазушылар одағының басқарма төрағасы Мереке Әбдешұлы.

«Қазақ руханиятының қамба­сына қисапсыз қазына қосқан Қадыр ағамыздың жұлдызы мәңгілік жарқырай бермек» деп сөз сөйлеген Батыс Қазақстан облысының әкімі Нариман Төреғалиев ақынның жарына сый-құрмет көрсетті. Осы сәтте ақын шығармашылығы жайында «Қадырдың қанатты сөздері» және «Жүрегіме жеткен жыр» атты кітаптардың тұсауы кесілді.

– Мен ХІХ ғасырдың ұлы тұлғасы Абайдың елінде туып-өстім. Ал ХХ ғасырда қазақ қандай болды, қандай болуы керек еді, қазаққа не керек еді деген сауалға жүгінсек, осының бәрі Қадырда бар. Оның шығармашылығы – қазақтың қазығы. Қадырды терең оқу керек, сөйтсе, шығар­машылығынан табылмайтын қазына жоқ. Ол – асқан көреген адам. Сонау 70-жылдары, сол кеңес заманында-ақ болашақ гимніміздің, гербіміздің қандай болатынын болжап айтып кеткен. Қадырдың поэзиясы, Қадырдың шығармашылығы осы кезге дейін қазаққа қызмет етіп келеді, қызмет ете де бермек! – дейді белгілі қаламгер Қайнар Олжай.

Мерейтойлық бағдар­ла­ма шеңберінде ақын шығар­ма­шылығына арналған респуб­ликалық ғылыми-практи­ка­лық конференция өтті. Бір топ өнер және мәдениет қайрат­кері Қадыр Мырза Әлінің 90 жылдығына орай арнайы шығарылған мерейтойлық төс­белгіге ие болды.

Бұдан кейінгі іс-шаралар ақынның туған жерінде, Жым­питы топырағында жалғасты. Аудан орталығында жақында ғана пай­далануға берілген еңселі кітап­­хананың ең үлкен залы «Қадыр Мырза Әлі атындағы руханият залы» деп аталды. Сондай-ақ Жымпитыдағы ақын атындағы мектептің қабырғасына Қадыр ағаның үлкен суреті мен бір шумақ өлеңі мұрал болып түсті.

Бұдан кейін халық тойы ұлттық ойынға, дала қызық­та­рына ұласты. Бірақ соның өзінде ақынның тойынан ағар­тушылық леп есіп тұрды. Бәй­гітөбеде тігілген ақ отаулар­дың әрқайсысы Қадыр ақынның бір кітабының атауын алып, соған сәйкес жасақталған екен. Бұл жер­де Сырым ауданын ғана емес, Батыс Қазақстанның барлық ауда­нын көрдік: Ақжайық ауданы – «Қорамсақ», Бәйтерек ауда­ны – «Көкейкесті», Бөкей орда ауданы – «Көш», Бөрлі ауданы – «Алақан», Жаңақала ауданы – «Домбыра», Жәнібек ауданы – «Мәңгі майдан», Қазталов ауда­ны – «Ақ отау», Қаратөбе ауданы – «Ой орманы», Орал қаласы – «Ғибратнама», Тасқала ауданы – «Биік баспалдақ», Теректі ауданы – «Қызыл кітап», Шыңғырлау ауданы – «Дала дидары» кітап­тарын тақырып етіп, тағылымды көрме, тамаша көрініс, концерт ұйымдастырған. Мұның бәрін кәсіби өнерпаздар емес, қарапайым кітапханашылар абыроймен атқарып шықты. Шынымен де Қадырдың тойы  қазақ өлеңінің, қасиетті сөз өнерінің тойы болып есте қалды.

Бас байрағына автокөлік тігілген ат жарыста құнан бәй­геге – 30 жүйрік, топ бәйгеге 27 ат қосылды. Алғашқы са­йыс­та III орын көздіғаралық Мүтиев Серіктің – Абаданына, II орын Атырау қаласынан келген Бисенов Амангелдінің –  Айхайына, I орын Ешев Болат мырзаның аты – Ханымға бұ­йыр­ды. 18 шақырымдық топ бәйгеде алматылық Сапарғали Сәтбаевтың Байқоңыр атты пырағы озып келді. Екінші және үшінші орын жүлдесі Мұрат Қозыбаев мырзаның Жетісу, Қарқара есімді арғымақтарына тиді.

Ал аламан жарысқа тігілген аппақ «Cherry Tiggo» көлігі әулиелі Маңғыстауға жол тартты. Расул есімді шабандоз тізгіндеген Маңғыстаудың Айтулы дейтін торы тұлпары мәре сызығын бірінші кесті. Сырымдық Серік Мүтиевтің Мадам Сюзий атты тұлпары екінші келсе, үшінші орынды Жұбан елі – Ақжайық ауданынан келген Мадияр Құрманғалидың Ақжайық есімді сәйгүлігі иеленді.

Мерейтойлық шараларды Хадиша Бөкеева атындағы Батыс Қазақстан облыстық Қазақ драма театрының ұжымы «Қадыр-Адам» атты драма-реквиемнің премьерасымен түйіндеді. Қазақ­станның еңбек сіңірген қайраткері, жазушы-драматург Нартай Сауданбекұлы жаз­ған туындыны театрдың бас режиссері, өнертану магистрі Алмат Шарипов сахналады. Шығармада ана қадірі, адам­дық болмыс, ақындық мұң мен шы­ғармашылық қасірет, жоғалт­қанды жоқтау, рухани ізденіс пен өшпес мұра тақырыптары тоғысты.

Қойылым соңында Сырым ауданының әкімі Жұмагелді Батыр­ниязов туынды авторы Нартай Сауданбекұлына, режиссер Алмат Шариповке, Қадыр бейнесін сомдаған актер Жамбыл Зайыпқа, Х.Бө­кеева атындағы облыстық Қазақ драма театрының басшы­сы Нұржан Тасболатовқа құрмет көрсетті. Батыс Қазақстан облысы мәдениет, тіл­дерді дамыту және архив іс­тері басқармасының басшысы Қуанышбек Мұқанғалиев бірқатар азаматқа Қадыр Мырза Әлінің 90 жылдығына арналған мерекелік медаль мен Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен жарыққа шыққан «Қадыр» ғылыми-қоғамдық журналын табыс етті.

Батыс Қазақстан облысы