Орталық Азия мен Жапония осыдан жиырма жыл бұрын басталған диалогті одан әрі дамытуға ниетті. Күншығыс елі – аймақтың маңызды инвесторы ғана емес, сонымен қатар технология генераторы болып келді, ал қазір сенімді стратегиялық әріптесі. Сыртқы істер министрі Мұрат Нұртілеу елімізге алғашқы ресми сапармен келген Жапония Сыртқы істер министрі Такеши Иваямен келіссөз жүргізіп, бірқатар келісім жасасты.
– Әріптесіммен өңірлік және жаһандық өзекті тақырыптар бойынша жан-жақты пікір алмастық. Көптеген халықаралық мәселе бойынша Қазақстан мен Жапонияның ұстанымдары ұқсас. «Орталық Азия және Жапония» диалогін одан әрі дамытуға өзара ниетімізді растадық. Биыл Хирошима мен Нагасаки қасіретіне 80 жыл, ал келесі жылы Семей полигонының жабылуына 35 жыл толады. Осыған орай біз ядролық сынақтардан зардап шеккендерге жәрдемдесу мақсатында Қазақстанға қайтарымсыз грант бөлу туралы үкіметаралық құжатқа қол қойдық, – деді СІМ басшысы БАҚ өкілдеріне арналған брифингте.
Үкімет таратқан ақпаратқа сәйкес, Жапониядан елімізге 9 млрд доллар тікелей инвестиция тартылған. Қазір ел нарығында «Mitsubishi», «Sumitomo», «Marubeni», «Mitsui» секілді корпороциялар табысты жұмыс істеп келеді. Өткен жылы өзара екі ел арасындағы тауар айналымы 2 млрд долларды құраған.
– Біз үшін Жапония – металлургия және мұнай-химия өнімдерінің дәстүрлі нарығы. Осы басқосуда галий, марганец сульфаты сияқты бірқатар түсті металдарды экспорттау бойынша ұзақ мерзімді келісімдер жасау туралы ортақ перспективалар бар. Көлік және логистика саласына баса назар аударылды. Бұл тұрғыда Жапонияның үкіметі «Орта дәліз» бағыты бойынша Ақтау портындағы кедендік қызметтерді цифрландыруға қолдау білдірді, – деді М.Нұртілеу.
Сондай-ақ министрдің айтуынша, атом энергетикасы, ядролық отын өндірісі мен экспорты, ядролық медицина салаларында бірқатар бірлескен жұмыс жолға қойылған. Мәселен, елімізде жасыл трансформация мен жоғары технологияларға қажетті сирек әрі маңызды элементтердің қоры мол. Жапонияға «жасыл» технологияларды өндірісіне қажетті 32 шикізаттың 22-сі елімізде өндіріледі. Осы бағытта «Тау-Кен Самұрық» және Жапонияның мұнай, газ және металл корпорациясы «JOGMEC» арасында нақты инвестициялық жобалар жүзеге асырылмақ.
СІМ басшысы екі арада мәдени-гуманитарлық байланыстар да жылдан-жылға дамып келе жатқанын айтты. Оның айтуынша, бүгінде жүзден аса отандасымыз Күншығыс елінің ең ірі университеттерінде білім алып жатыр. Алдағы уақытта Жапонияның алдыңғы қатарлы жоғары оқу орындарының Қазақстанда филиалдарын ашу жоспарда бар.
– Сонымен қатар Жапониямен азық-түлік қауіпсіздігі, өндірістік кооперация, фармацевтика, адам ресурстарын және ақпараттық технологияларды дамыту сияқты салаларда әлеуеті аса мол. Осы салаларды да дамытуға ниеттіміз, – деді М.Нұртілеу.
Өз кезегінде Жапония Сыртқы істер министрі Т.Ивая құқық үстемдігіне негізделген еркін және ашық халықаралық тәртіпті сақтау мен нығайтудағы стратегиялық серіктес Қазақстанмен ынтымақтастық қарым-қатынастарды одан әрі нығайтуға сенім білдірді.
Сонымен қатар екі министр төтенше жағдайлардың алдын алуға бағытталған өзара ынтымақтастықты да талқылады. М.Нұртілеу осы сәтте Жапония үкіметіне су тасқынына қарсы жүйелерді дамытуға арналған қайтарымсыз көмек көрсеткені үшін алғыс білдірді.
Екі елдің Сыртқы істер министрлері кейінге шегерілген «Орталық Азия + Жапония» диалогі мен саммитін мерзімінен бұрын өткізуге келісті. Айта кетсек, Астанада сыртқы істер министрлерінің қатысуымен «Орталық Азия + Жапония» форматындағы бірінші мемлекетаралық кездесу 20 жыл бұрын, 2004 жылы өткен еді.
Сондай-ақ екі елге туристерді көптеп тарту мақсатында келесі жылдың көктемінде «Алматы-Токио» (Нарита әуежайы) тікелей әуе рейсін ашу жоспарланып отыр.