Ұлытау облысының мемлекеттік мұрағатында 1911 жылдан бастап бүгінгі күнге дейінгі аралықта қала, облыс тарихына тікелей байланысты құжаттар сақталған. Мұрағат қорында Екінші дүниежүзілік соғыс тақырыбына байланысты біршама мәлімет бар. Кеңес Одағы батырлары мен соғысқа қатысушылардың №322 құжаттар топтамасына жезқазғандық ардагерлердің жеке тектік құжаттары енгізілген.
Қазіргі таңда бұл қор аса құнды материал қатарына алынған. Бұл қорда жезқазғандық Кеңес Одағының батырлары Николай Григорьев, Аркадий Зенковский, Федор Иванишко, Николай Колбасов, Петр Миллер, Қазбек Нұржанов, Николай Подсадник, Олег Щербаковтың қысқаша өмірбаяны, марапат қағаздарының көшірмелері, майдандағы жеке ерліктерінің мазмұны берілген. Одан әрі «Даңқ» орденінің толық иегерлері – Федор Белов, Виктор Курьятов, Николай Калмыков, Василий Спицын, Жақсымбет Үншібаевтардың қысқаша деректері, марапат тізімдері, фотоқұжаттары сақталған.
Осы қорда Екінші дүниежүзілік соғысының ардагері, еңбек жолын Жезқазған өңіріне арнаған, Қазақ КСР Жоғарғы кеңесінің депутаты Жангер Жанасовтың жеке, қызметтік және қоғамдық қызметіне қатысты құжаттары, Жағыпар Ирмухамедов, Мұқан Балапанов, Ибадат Қылышбеков, Кожалепес Калиев, Мырзағали Байбосынов, Федор Андреевич Сазоненко, Зейін Жүрсіновтердің құжаттары сақтауға алынған.
1994 жылы мемлекеттік мұрағатқа жергілікті «Джезказганская правда» газеті редакциясының ұжымы тапсырған Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысушылардың майданға қатысты естелік-хаттарын, журналистердің және облыс өлкетанушыларының ардагерлер жайындағы мақалалары мен жазбалары да осы қорды толықтырған.
Ұлытау облысы мемлекеттік мұрағаттың Құжаттарды ғылыми пайдалану және жариялау бөлімінің басшысы Айнұр Нұриддинова:
– Соғысқа қатысушылардың қоры қазіргі уақытқа дейін толықтыру жұмысын жүргізіп келеді. Мысалы, 2024 жылы майдангер Абжаппар Ташимовтің құжаты қосылса, 2025 жылы I, II дәрежелі «Отан соғысы», III дәрежелі «Даңқ», екі мәрте Еңбек Қызыл Ту ордендерінің иегері, Жезқазған қаласының құрметті азаматы Бектай Абсаттаровтың, майдангер, II дәрежелі «Отан соғысы», II, III дәрежелі «Даңқ» ордендерінің иегері, Еңбек ардагері Түсіп Секемановтың құжаттары сақтауға алынды. Екінші дүниежүзілік соғыстағы қилы кезең, ардагерлер туралы құнды деректер мемлекеттік архивтің жеке тектік қор иесі, белгілі өлкетанушы, Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қайраткері Сүтемген Бүкіровтің қорында да бар. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында Қарсақбай, Жезқазған, Никольский, Жезді, Ұлытау әскери комиссариатынан шақырылып, хабар-ошарсыз кеткендердің, қаза тапқандардың тізімі, 1941–1944 жылдардағы «За медь» газетінің көшірмелері, қаһарлы жылдардағы Қарсақбай-Жезқазған туралы, ҰОС батырлары жайында мақалалар, ардагерлердің өмірбаяны, марапаттары туралы мәліметтер, суреттері жинақталған. Ұлытаудан шыққан жауынгер Баубек Бұлқышев туралы, «Жезқазғандық бес боздақ» – Жанахмет Баяхметов, Тәшібай Әлмұханбетов, Шәріп Қалманбаев, Шаһарап Сақтағанов, Қапатай Райымбеков хақында жинақтаған құжаттар топтастырылған, – дейді.
Бұл жерде айта кетерлік жайт, өлкетанушы Сүтемген Бүкіровтің қоры да аса құнды құжаттар қорына енгізілген. 1995 жылы Жеңістің 50 жылдығына байланысты Отан қорғау жолында құрбан болған жауынгерлерге арналып шығарылған «Боздақтар» кітабының 2 томы Жезқазған облысының жауынгерлеріне арналған.
Екінші дүниежүзілік соғыс және еңбек ардагерлері Мәкен Төрегелдин мен Қалкен Мәкенбаевтың жеке тектік қорлары сақтауға алынған. Сондай-ақ №545 жеке тектік қор иесі өлкетанушы, жинақтаушы Саят Жалпақовтың құжаттарында да ҰОС ардагерлері жайында мәліметтер кездеседі.
Бұған қоса мұрағатта «Ақпараттық технологиялар және аудиовизуалдық құжаттардың сақталуын қамтамасыз ету» бөлімінде майдангерлер мен еңбек ардагерлерінің берген сұхбаттарының бейнеқұжаттары мен фотоқұжаттары сақталған.
Ұлытау облысы