Екібастұздағы «Богатырь» кеніші – талай шахтердің кәсіби мекеніне айналған орта. Аталған кәсіпорында 42 жыл табан аудармай еңбек еткен Қасымжан Мыңбаев Отанымызға миллиондаған киловатт электр қуаты мен жылу сыйлады.
Елімізде электр қуатын өндіруде негізгі шикізат көмір екені айтпасақ та түсінікті. Барлық өңірлердегі жылу-электр стансаларының басым бөлігі көмірмен істейді. «Жасыл энергия» жақын күндерде еліміздің энергетика нарығынан көмірді ығыстырып тастайды деп айтуға әлі ерте. Сол себепті көмір өндірушілердің, тұтастай алғанда шахтерлердің еңбегі маңызын жоймақ емес.
Қасымжан Темірханұлы бар ғұмырын көмір өндірісіне арнаған жан. Көмірлі Екібастұзда дүниеге келді. Әскери қызметін өтеп келген соң еш ойланбастан Богатырь жүк тиеу-көлік басқармасына жұмысқа тұрған. Тартқыш агрегат машинасының көмекшісі мамандығы бойынша оқу курсын аяқтап, 42 жылға созылған еңбек жолы басталды.
– Жолым болып Александр Семеновтің жанында машинист көмекшісі ретінде жұмысымды бастадым. Ол кісі көп нәрсені үйретті, оның еңбек жолын үлгі тұттым. Маған үйреткен тәжірибесінің нәтижесінде тартқыш агрегатта бригадир, аға машинист болып еңбек еттім. Өзім де кейін көптеген жас маманды тәрбиеледім, – деп бастады әңгімесін Қасымжан аға.
«Богатырь көмір» серіктестігі қазір жыл сайын 42 млн тоннадан астам көмір өндіріп келеді. Ал бірнеше жылға созылған жаңғырту жұмыстарынан кейін көмір өндірудің көлемі 50 млн тоннаға дейін жетуі керек. Мамандардың айтуынша, «Богатырь» кенішінде жүзеге асырылған «Көмір өндірудің циклдік-ағындық технологиясы» жобасы еңбек өнімділігін арттырып, көмір өндірісінің өзіндік құнын төмендетуге септігін тигізетінін айта кетуіміз керек.
Қасымжан аға еңбек еткен жылдары, яғни 1985 жылы аталған кеніш қуаттылығы бойынша Гиннестің рекордтар кітабына енді. Қазір көмірді ашық әдіспен өндіру жөнінен әлемде ең ірі кеніш саналады. Негізі бұл кеніштің алғашқы кезегі 1970 жылғы 30 қарашада пайдалануға берілген екен. Дәл сол күннен бүкіл әлемге әйгілі көмір алыбы өз тарихын бастайды. Кәсіпорынға қазіргі уақытта Екібастұз көмір бассейнінде өндірілетін барлық көмірдің 65 пайызы, еліміздегі жалпы көмір өндірісінің 40 пайызы тиесілі. Ондағы жерасты байлығының баланстық қоры – 2,6 млрд тонна.
– Кеніштің жалпы тереңдігі 200 метрден асады. Дизельді электровоздың вагондарына көмір тиеп алып, жоғарыға шығаратынбыз. Кеніштің алыптығын мынадан байқауға болар, жер бетінен төмен түскенше шамамен бір сағатқа жуық уақыт кетеді. Бір рейс жасап келуге 3 сағаттай уақыт жұмсалады. Қыста машинанының іші суық, ал жазда ыстықтан қайнап кететін. Тартқыш машинаның барлық бөлшегі темір ғой, күн ыстықта машинист отыратын жер +62 градусқа дейін қызады. Бірақ кеніш басшылығы қойған жоспарды орындауымыз керек болды. Ыстық пен суыққа, кеніш астында үнемі бұрқырап жататын шаң-тозаңға қарамастан еңбек еттік. Сонау 80-жылдары кеніште небәрі 2-3 қазақ азаматы жұмыс істейтінбіз. Уақыт өте келе қатарымыз көбейді ғой. Адал еңбектің нәтижесінде қазіргі уақытта көптеген қазақ отбасылар әулеттерімен кәсіпорында абырой-құрметке ие болып отыр, – дейді құрметті кенші.
Қырық жылдан астам бір орында еңбек еткен Қасымжан Мыңбаев ерен еңбегі үшін «Көмір өнеркәсібінің құрметті қызметкері» атағына ие болды, «Шахтер даңқы» белгісінің толық иегері атанды. Оның есімі компаниядағы үздік қызметкерлер тақтасына жазылған.
Жалпы, «Богатырьде» Мыңбаев әулетінің бірнеше буын өкілі еңбек етіп жатқанын айтуымыз керек. Бұл әулет туралы сөз қозғала қалса, кеншілер олардың есіміне үлкен құрметпен қарайды. Отбасы мүшелерінің әрқайсысының өндірісте үлкен тәжірибесі бар. Олар өздеріне сеніп тапсырылған істе ерекше орындаушылық пен ұқыптылық танытып, жеке бастамашылық пен ұйымдастырудың жоғары дәрежесіне ие. Жаңадан жұмысқа орналасқан жас мамандар үшін білікті тәлімгер болып отыр. Қасымжан аға осы әулеттің үлкені болса, інісі Жұмақан тартқыш агрегаттың аға машинисі, машинист-нұсқаушы болып 40 жылдан астам еңбек етті. Тағы бір інісі Нұрлан Мыңбаев пойыздарды құрастырушы мамандығында 30 жылдан астам жұмыс істеп келеді. Ал Жұмақан ағаның жұбайы Ғалия апай жылу пунктінің операторы ретінде 19 жыл, ұлы Естай электрослесарь қызметінде 10 жылға таяу еңбек етуде. Осылайша, әулеттің жалпы еңбек өтілі 140 жылдан асып кеткен.
Қасымжан Мыңбаев бүгінде құрметті демалысқа шығып, жарты ғасырға жуық еңбегінің жемісін көріп отыр. Осылайша, кезінде әйгілі кентанушы Қосым Пішенбаев ашқан Екібастұз мыңдаған отбасы үшін адал еңбектің үлгісін паш ететін өндірістік ортаға айналып отыр.
Павлодар облысы,
Екібастұз қаласы