Көктемнің бір кереметі – қызғалдақ. Қырдағы табиғи байлықты төрткүл дүниеге таныту мақсатында ұйымдастырылған «Қызғалдақ мұра» халықаралық фестиваліне әрісі Алмания мен Нидерланд, берісі Украина мен Қырғыз Республикасынан әйгілі ғалымдар келді. Қыр гүлінің тарихи отаны саналатын Қаратау бөктерінде өткен іс-шарада ұлттық құндылықтар ұлықталды.
Бірнеше күнге созылған іс-шараның алғашқы күні ғалымдардың қатысуымен конференция өтті. Жиынға қатысқан ғалымдар 300-ге жуық қызғалдақ түрінің патшасына телінген Грейг гүлінің тарихи отаны Жамбыл облысы аумағында орналасқан кіші Қаратау аймағы екенін ғылыми тұрғыдан дәлелдеді. Сондай-ақ спикерлер қызғалдақты сақтау мәселесіне арналған ғылыми форумдарды жиі өткізудің маңыздылығына да тоқталды. Ғалымдардың айтуынша, Грейг, Кауфмен, Регель қызғалдақтарын ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік табиғи мұралар тізіміне енгізудің маңызы зор.
Ботаника және фитоинтродукция институтының бас директоры, биология ғылымдарының докторы Гүлнар Сейітбаеваның айтуынша, елімізде қызғалдақтың 41 түрі өседі. Оның 17 түрі еліміздің Қызыл кітабына енген. Қыр гүлінің әр алуандылығы бойынша Жамбыл облысы көш бастап тұр. Ғалым келтірген дерекке жүгінсек, өңірде қызғалдақтың 18 түрі кездессе, оның 10-ы Қызыл кітапқа енген гүл санатына жатады.
«Қызғалдақ түрлерінің ең құндысы – Кауфман және Грейг. Нидерланд селекционерлері осы гүлдердің негізінде жаһан бақтарының шырайын ашқан жаңа сұрыптар шығарды. Ал бұл гүлдер елімізде жайқалып өсетінін қаперден шығармаған жөн», дейді ол.
Мамандар қызғалдақ гүлі Жамбыл облысының туристік брендіне айналатынына бек сенімді. Олар әлем елдері көз тіккен дала гүлі жайқалып өскен өңірде қызғалдақты дәріптеу жұмыстары жалғасын табуы керек деп пайымдайды.
«Ақиқатын айтсақ, көптеген адам қызғалдақтың қай мемлекетте, қай өңірде пайда болғанын біле бермейді. Сондықтан да әртүрлі нұсқадағы әңгімелерге сеніп жатады. Ал біз осы сапар барысында қызғалдақтың тарихи отаны Жамбыл облысы екеніне көз жеткізіп отырмыз. Мұны табиғи жағдайлар мен ғылыми зерттеу жұмыстарының нәтижесі де растап отыр. Сондықтан табиғи байлықты сақтап қана қоймай, мәдени-туристік жобаларға сауатты енгізудің маңызы зор», дейді индерландтық «HBM» компаниясының менеджері Пичча Марсели.
Халықаралық «Қызғалдақ мұра» фестивалі әрмен қарай Талас ауданындағы Есейхан ауылының жоғары жағында, тау бөктерінде жалғасты. Іс-шара аясында жамбылдық қолөнер шеберлері 200 метрлік киіз басып, Қазақстанның «КИНЭС» рекордтар кітабына енді.
«Бұл жұмысқа қолөнершілер ақпан айында кірісті. 100 адам жұмылуының арқасында осындай нәтижеге қол жеткізіп отырмыз. Шығармашылық топтың күн-түн демей тер төгуінің арқасында қызғалдақ бейнесі бедерленген кереметтей бұйымды жасап шығардық. Киіздегі өрнекті белгілі дизайнер Айдархан Қалиев таңдады» дейді «Қолөнер Тараз» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Раушан Құндызбаева.
Ісмерлердің айтуынша, киіз басу үшін дәстүрлі әдіс қолданылған. Мамандар жергілікті материалдарды пайдаланған. Ал рекордтар кітабына енгізілген қолөнер шеберлерінің туындысы арнайы шынымен қапталып, халықаралық «Әулиеата» әуежайына табыс етілмек.
Фестиваль аясында «Қымызмұрындық» рәсімі ұйымдастырылып, бие сауу бойынша жарыс өтті. Сондай-ақ «қазық қағу», «бие байлау» секілді дәстүрлеріміз дәріптеліп, «қымыз ашыту» бойынша шеберлік сағаты ұйымдастырылды.
Халықаралық іс-шара барысында ұлттық спорт түрлері де кеңінен насихатталды. Фестивальге келген 300-ге жуық қатысушы аударыспақ, қазақ күресі, қошқар көтеру, садақ ату, асық ату, арқан тарту секілді спорт түрлері бойынша сынға түсіп, өзара мықтыларды анықтады. Ал құмай тазылар жарысы шетелдік қонақтардың қызығушылығын тудырды. Демеушілердің қолдауымен өткен спорттық жарыстарда жүлдегер атанғандарға 3 млн 450 мың теңге шамасындағы қаражатқа сыйлық үлестірілді.
«Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев елімізде туризмнің барлық түрін дамыту қажеттігін айтқаны белгілі. Бұл іс-шара өңірде экотуризмді өркендетуге мол мүмкіндік береді.
Қызғалдақ – ұлт мақтанышы әрі мәдени мұраның айшықты рәмізі. Әуелі Қаратау бөктерінде өскен ғаламат гүл кейін дүние жүзіне тарады. Нидерланд еліндегі бақтарды қоса алғанда, қазіргі кезде қызғалдақ гүлі әлем елдеріндегі бақтардың сәніне айналды. Сондықтан да туған жеріміздің табиғи байлығын әлемге таныту үшін тер төгуіміз керек» дейді өңір басшысы Ербол Қарашөкеев.
Жүздеген шетелдік турист келген фестивальге ұзын саны 5000 адам жиналды. Ең бастысы, әлемнің бірнеше мемлекетінен тісқаққан мамандар Грейг және Кауфман қызғалдағының тарихи отанына ат басын бұрып, мұнда атқарылып жатқан жұмысқа оң бағасын берді.
«Тау бөктерінде өткен іс-шара көңілімізден шықты. Мұндағы табиғи байлық – Нидерланд пен Қазақстан арасындағы мәдени көпір. Тарих пен дәстүр және табиғатқа деген махаббат екі елді қалай байланыстыратынын сезіндік. Мұндай бастамалар ынтымақтастықтың көкжиегін кеңейте түседі» дейді Нидерландтан келген мейман Ари Велдхаузен.
«Қызғалдақ мұра» фестивалі – Жамбыл облысының бірегей табиғи мұрасын сақтау үшін маңызды қадам. Әсіресе Грейг, Кауфман және Регель қызғалдақтарын ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік табиғи мұралар тізіміне енгізу және Кіші Қаратау аумағында геопарк ұйымдастыру ұсынысына ерекше назар аударылды. Бұл бастама сирек кездесетін өсімдіктерді сақтау мен экожүйені айрықша қорғауға, сондай-ақ әлем жұртшылығының назарын осы мәселеге аударуға мүмкіндік берді.
Жамбыл облысы